Νέα Ελληνική Λογοτεχνία Α Λυκείου

ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ [ 45 ] 1η θεματικη εNOTHTΑ γαμοσ – οικογενεια – ΣΧΕΣΕΙΣ • Στο τραγούδι κυριαρχεί η χρήση του ρήματος και των ουσιαστικών . Τα επίθε- τα είναι πολύ λίγα και έχουν κυρίως περιγραφικό ρόλο. Το στοιχείο αυτό παρα- πέμπει στα βασικά χαρακτηριστικά της δημοτικής ποίησης, της οποίας πρωταρ- χικός στόχος είναι η έκφραση του καίριου και του ουσιώδους . • Αποτέλεσμα της υλοποίησης αυτού του στόχου είναι η διαμόρφωση ενός άμε- σου, απλού και λιτού ύφους . • Ηπαραλογή γενικά χαρακτηρίζεται από εκφραστική λιτότητα και τη συνειδητή επιλογή να μιλήσει μόνο για τα απολύτως αναγκαία και απαραίτητα. Παρ’ όλα αυτά ο λαϊκός ποιητής χρησιμοποιεί ορισμένα εκφραστικά μέσα, ώστε να επιτύ- χει τον στόχο του. Στο πλαίσιο αυτό μπορούμε να επισημάνουμε τη χρήση: • του ασύνδετου σχήματος , με το οποίο επιταχύνει τον ρυθμό της αφήγησης: Στα σκοτεινά την έλουζε, στ’ άφεγγα τη χτενίζει, / στ’ άστρι και τον αυγερινό έπλεκε τα μαλλιά της. Σ’ όλα τα μνήματα έκλαιγε, σ’ όλα μοιρολογιόταν, / στου Κωνσταντίνου το μνημειό • της αντίθεσης : Οι οχτώ αδερφοί δε θέλουνε κι ο Κωνσταντίνος θέλει Φρόνιμος είσαι, Κωνσταντή, μ’ άσκημα απιλογήθης • της προσωποποίησης : …και μήνες οργισμένοι • της παρομοίωσης : βρέθηκε η μάνα μοναχή σαν καλαμιά στον κάμπο δεν κιλαηδούσαν σαν πουλιά, μήτε σαν χελιδόνια • του ομοιοτέλευτου : …πέρα στον Αϊ-Γιάννη… με περισσό λιβάνι • Ιδιαίτερα σημαντικός είναι ο ρόλος του εκφραστικού μέσου της εικόνας. Με τις δυνατές και παραστατικές εικόνες όπως η εικόνα της μάνας που θρηνεί στους τάφους των παιδιών της ( ρεαλιστική εικόνα ): Σ’ όλα τα μνήματα έκλαιγε, σ’ όλα μοιρολογιόταν, / στου Κωνσταντίνου το μνη­ μειό ανέσπα τα μαλλιά της. και η εικόνα του ερημωμένου σπιτιού ( ρεαλιστική εικόνα ): Βλέπει τους κήπους της γυμνούς, τα δέντρα μαραμένα / βλέπει το μπάλσαμο ξερό, το καρυοφύλλι μαύρο, / βλέπει μπροστά στην πόρτα της χορτάρια φυτρωμένα. / Βρίσκει την πόρτα σφαλιστή και τα κλειδιά παρμένα, / και τα σπιτοπαράθυρα σφιχτά μανταλωμένα .