Νέα Ελληνική Λογοτεχνία Α Λυκείου

[ 44 ] ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ 1η διδακτικη εNOTHTΑ τα φυλα στη λογοτεχνια • Σημαντικός στο τραγούδι είναι και ο ρόλος της περιγραφής και των εικόνων με τις οποίες αποκτούν θεατρικές-σκηνικές διαστάσεις τα πρόσωπα και ο χώρος , όπως φαίνεται στο παρακάτω απόσπασμα: Βλέπει τους κήπους της γυμνούς, τα δέντρα μαραμένα, / βλέπει τον μπάλσαμο ξερό, το καρυοφύλλι μαύρο, / βλέπει μπροστά στην πόρτα της χορτάρια φυτρωμένα. / Βρίσκει την πόρτα σφαλιστή και τα κλειδιά παρμένα, / και τα σπιτοπαράθυρα σφιχτά μαντα­ λωμένα. / Κτυπά την πόρτα δυνατά, τα παραθύρια τρίζουν. / «Αν είσαι φίλος διάβαινε, κι αν είσαι εχτρός μου φύγε, / κι αν είσαι ο Πικροχάροντας, άλλα παιδιά δεν έχω, / κι η δόλια η Αρετούλα μου λείπει μακριά στα ξένα. / – Σήκω, μανούλα μου, άνοιξε, σή­ κω, γλυκιά μου μάνα. / – Ποιος είν’ αυτός που μου χτυπάει και με φωνάζει μάνα; / – Άνοιξε, μάνα μου , άνοιξε κι εγώ είμαι η Αρετή σου ».  Ο χρόνος της αφήγησης • Η αφήγηση είναι ευθύγραμμη στο παρελθόν , χωρίς αναδρομές και πρόδρομες αφηγήσεις.Κυριαρχεί ο παρατατικός , πουφανερώνει διάρκεια, και εναλλάσσεται με τον ενεστώτα για να αποδοθούν με ζωντάνια οι σκηνές. • Στα διαλογικά σημεία, όπου κορυφώνεται η αγωνία και επιδιώκεται η ένταση του συναισθήματος, ο χρόνος της αφήγησης σχεδόν ισούται με τον χρόνο της ιστορίας . • Αντίθετα, σε άλλα σημεία, στα οποία αναφέρονται «προπαρασκευαστικά της ιστορίας γεγονότα» χρησιμοποιείται συνοπτική αφήγηση . Και σαν την επαντρέψανε την Αρετή στα ξένα, / κι εμπήκε χρόνος δίσεχτος και μή­ νες οργισμένοι / κι έπεσε το θανατικό, κι οι εννιά αδερφοί πεθάναν, / βρέθηκε η μάνα μοναχή σαν καλαμιά στον κάμπο. • Σε άλλα σημεία η αγωνία του αναγνώστη παρατείνεται με την επιβράδυνση : Ποιος είδε κόρην όμορφη να σέρνει ο πεθαμένος! / – Άκουσες, Κωσταντίνε μου, τι λένε τα πουλάκια; / – Πουλάκια είναι κι ας κιλαηδούν, πουλάκια είναι κι ας λένε. /Και παρεκεί που πάγαιναν κι άλλα πουλιά τούς λένε: / Δεν είναι κρίμα κι άδικο, παράξενο μεγάλο, / να περπατούν οι ζωντανοί με τους απεθαμένους! / – Άκουσες, Κωσταντίνε μου, τι λένε τα πουλάκια; / πως περπατούν οι ζωντανοί με τους απεθαμένους. / – Απρί­ λης είναι και λαλούν και Μάης και φωλεύουν. κ.ά.  Γλώσσα – Ύφος – Εκφραστικοί τρόποι • Η γλώσσα του τραγουδιού είναι η απλή λαϊκή γλώσσα , χωρίς ιδιαίτερα ιδιω­ ματικά στοιχεία .