Νεοελληνική Γλώσσα & Λογοτεχνία (Γ' Λυκείου)

ΘΕΩΡΗΤΙΚΌ ΜΕΡΟΣ NEOEΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ NΕΟΕΛΛΗΝΙΚΉ ΓΛΏΣΣΑ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΊΑ | Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ 15 I Η κειμενοκεντρική προσέγγιση μετατοπίζει το ενδιαφέρον της γλωσσικής διδασκα- λίας από τη μικροδομή της πρότασης στη μακροδομή του κειμένου. Δεν βλέπει, δηλα- δή, το κείμενο ως άθροισμα των προτάσεών του αλλά ως διασύνδεση των προτάσεων αυτών με βάση αρχές και δομικούς τρόπους που συνιστούν την «κειμενικότητά του» (Μπαμπινιώτης, 1991:24). Η κειμενοκεντρική προσέγγιση συνδέεται με την επικοινωνια­ κή προσέγγιση, αφού η επικοινωνία γίνεται με κείμενα, γραπτά αλλά και προφορικά, ηλεκτρονικά, μονοτροπικά, πολυτροπικά. Τα δύο αυτά γλωσσοδιδακτικά μοντέλα, κει- μενοκεντρικό και επικοινωνιακό, υποβοηθούν στην ανάπτυξη του κριτικού (εγ)γραμμα- τισμού που στοχεύει στην κατανόηση, κριτική αντιμετώπιση και παραγωγή λόγου. 3 Κειμενικά είδη και κειμενικοί τύποι Τα κείμενα αποτελούν τη βασική μονάδα επικοινωνίας ανάμεσα στα μέλη ενός πολιτι- σμού. Παράγονται πάντοτε μέσα σε συγκεκριμένες κοινωνικές συνθήκες και κατασκευά­ ζονται για να υπηρετήσουν κάποιους σκοπούς * . Το κοινωνικο-πολιτισμικό πλαίσιο, όμως, μέσα στο οποίο παράγονται, σύμφωνα με τις σύγχρονες γλωσσολογικές θεω- ρίες ** , ασκεί μεγάλη επίδραση τόσο στη μορφή όσο και στο περιεχόμενό τους. Αυτό σημαίνει ότι τα κείμενα αντικατοπτρίζουν τις κοινωνικές περιστάσεις που προκάλεσαν την παραγωγή τους. Επομένως, τα κείμενα ως προϊόντα μιας κοινωνικής διαδικασίας μπορούν να κατηγοριοποιηθούν σε είδη, ανάλογα με τον σκοπό για τον οποίο παρά- γονται και χρησιμοποιούνται από τα μέλη ενός πολιτισμού. Όπως αποτυπώνονται στον παρακάτω πίνακα, τα κειμενικά αυτά είδη είναι: η περιγραφή, η εξήγηση, οι οδηγίες, η επιχειρηματολογία και η αφήγηση . Κ Ε Ι Μ Ε Ν Ι Κ Α Ε Ι Δ Η (Genres): ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΟΙ ΟΠΟΙΕΣ: ΠΕΡΙΓΡΑΦΟΥΝ μέσω της διαδικασίας της ταξινόμησης των πραγμάτων σε καθημερινά ή τεχνικά πλαίσια νοήματος ΕΞΗΓΟΥΝ μέσω της διαδικασίας της ακολουθίας των φαινομένων σε σχέσεις χρονικότητας ή/ και αιτιότητας ΚΑΘΟΔΗΓΟΥΝ μέσω της διαδικασίας της λογικής ακολουθίας δραστηριοτήτων ή συμπεριφορών ΕΠΕΙΡΗΜΑΤΟ- ΛΟΓΟΥΝ μέσω της διαδικασίας της ανάπτυξης μιας πρότασης ώστε να πείσουν για την αποδοχή μιας άποψης ΑΦΗΓΟΥΝΤΑΙ μέσω της διαδικασίας της ακολουθίας προσώπων και γεγονότων στον χρόνο και τον χώρο * http://www.greek-language.gr/greekLang/studies/discourse/1_2/index.html ** Δηλαδή την παιδαγωγική του γραμματισμού με βάση τα κειμενικά είδη της Σχολής του Σίδνεϊ της Αυστραλίας και την παιδαγωγική των πολυγραμματισμών της ομάδας του Νέου Λονδίνου.