Νεοελληνική Γλώσσα & Λογοτεχνία (Γ' Λυκείου)

ΘΕΩΡΗΤΙΚΌ ΜΕΡΟΣ NEOEΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ NΕΟΕΛΛΗΝΙΚΉ ΓΛΏΣΣΑ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΊΑ | Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ 19 I Ανάλογα με τον εκάστοτε σκοπό και το κοινωνικό συγκείμενο πραγματώνεται μέσα από μια ποικιλία κειμενικών τύπων, που τείνουν να συνθέτουν στοιχεία του συγκεκριμέ- νου είδους με αντίστοιχα άλλων ειδών: • δοκίμια • ερμηνείες • εκθέσεις • αξιολογήσεις κ.ά. • αντιπαραθέσεις/συζητήσεις Τα επιχειρηματολογικά κείμενα παρουσιάζουν με χρονική ή λογική σειρά μια θέση ή άποψη, παρέχουν αποδεικτικά στοιχεία ( τεκμήρια ) και επιχειρήματα ( συλλογισμούς ) και καταλήγουν σ’ ένα συμπέρασμα . Κύρια γλωσσικά στοιχεία του επιχειρηματολογικού είδους αποτελούν: • ρήματα νόησης (εκτιμώ, υπολογίζω, εξάγω κ.ά.), • χρονικά, αιτιολογικά, συγκριτικά συνδετικά , • ρητορικά ερωτήματα (βλ. σχετική ενότητα στα Λεξικογραμματικά φαινόμενα), • επιρρήματα που δηλώνουν συμπέρασμα ή κατάληξη , • σαφήνεια (κυριολεξία, ακρίβεια στη χρήση λεξιλογίου, ειδικοί όροι κτλ.), • ονοματοποίηση (βλ. σχετική ενότητα), • παθητική σύνταξη (βλ. σχετική ενότητα), • επιστημική και δεοντική τροπικότητα (βλ. σχετική ενότητα), • πλούσια στίξη (βλ. σχετική ενότητα). 3.5 Αφήγηση Η αφήγηση είναι το πιο δημοφιλές και διαχρονικό κειμενικό είδος και εμπλέκει ποικίλες κοινωνικές λειτουργίες και σκοπούς. Η τυπική δομή της αφήγησης προσανατολίζει τον αναγνώστη προς τους ανθρώπινους χαρακτήρες, τον χρόνο και τον χώρο της ιστορίας (αρχική κατάσταση), στη συνέχεια εμφανίζει το πρόβλημα (ανατροπή της αρχικής κατά- στασης) που κινητοποιεί τη δράση (περιπέτεια) για την επίλυσή του (λύση). Υπάρχει όμως τόσο μεγάλη ποικιλία κειμενικών τύπων που εντάσσονται στο είδος της αφήγησης, ώστε να είναι δύσκολη η διαμόρφωση ενός προτύπου το οποίο μπορεί να εφαρμοστεί στο σύνολό τους. Οι κειμενικοί τύποι διακρίνονται σε: • αφηγήσεις προσωπικές, ιστορικές κ.ά. • μύθους/παραμύθια, ιστορίες κ.ά. Τα γλωσσικά γνωρίσματα ενός αφηγηματικού κειμένου είναι κυρίως: • η χρήση παρελθοντικών χρόνων (αόριστος, παρατατικός), • ο ιστορικός ενεστώτας , • οι χρονικοί και αιτιολογικοί σύνδεσμοι , • τα ρήματα κίνησης ή βούλησης , • η μεταφορική γλώσσα κ.ά.