Νεοελληνική Γλώσσα & Λογοτεχνία (Γ' Λυκείου)

ΘΕΩΡΗΤΙΚΌ ΜΕΡΟΣ NEOEΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ NΕΟΕΛΛΗΝΙΚΉ ΓΛΏΣΣΑ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΊΑ | Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ 17 I κούς τρόπους που διαπλέκονται και αλληλοεπηρεάζονται (λόγος, εικόνες, πίνακες, διαγράμματα κ.ά.) (βλ. περισσότερα Ενότητα 4 Πολυτροπικά κείμενα). Αναλυτικότερα η κατηγοριοποίηση έχει ως εξής: 3.1 Περιγραφή Η περιγραφή έχει ως κύρια λειτουργία της την οργάνωση ενός ευρέος φάσματος εμπει- ριών (κοινών/καθημερινών ή τεχνικών/επιστημονικών φαινομένων, καταστάσεων κ.ά.), τις οποίες επεξεργαζόμαστε νοητικά, επιδιώκοντας να πληροφορήσουμε, να γνωστοποιή­ σουμε, να πείσουμε κτλ. Τα κείμενα αυτά διακρίνονται σε: • προσωπικές περιγραφές • καθημερινές περιγραφές • τεχνικές περιγραφές • περιγραφικές αναφορές • επιστημονικές αναφορές • ορισμούς κ.ά. Κύρια δομικά στοιχεία του είδους της περιγραφής είναι η ονομασία και ταξινόμηση του περιγραφόμενου αντικειμένου/φαινομένου, η οποία ακολουθείται από την παρου- σίαση της εμφάνισης, των ιδιοτήτων, των λειτουργιών, των χρήσεων κτλ. Τα γλωσσικά γνωρίσματα ενός περιγραφικού κειμένου είναι κυρίως: • Η χρήση επιθέτων : τα επίθετα αποτελούν κύρια συστατικά της περιγραφικής γλώσ- σας, γιατί αποδίδουν τις ιδιότητες των περιγραφόμενων αντικειμένων/φαινομένων. • Η χρήση του ενεστώτα : με δεδομένη την οργάνωση της περιγραφής στον άξονα του χώρου κυριαρχεί ο «αχρονικός» ενεστώτας (και ο αόριστος όταν η περιγραφή είναι λογοτεχνική). • Το α΄ γραμματικό πρόσωπο (υποκειμενική περιγραφή) ή το γ΄ γραμματικό πρόσω- πο (αντικειμενική περιγραφή), ανάλογα με τον βαθμό εμπλοκής σ’ αυτήν του ομιλητή /συγγραφέα. Συγκεκριμένα, ο γράφων ή ο ομιλητής μπορεί να αποφεύγει την προ- σωπική ανάμειξη ή να φανερώνει τη στάση του απέναντι σε αυτό που περιγράφεται. • Επιρρήματα που φανερώνουν χώρο (πάνω, κάτω, από δυτικά προς ανατολικά κτλ.). 3.2 Εξήγηση Η εξήγηση είναι μια κοινωνική διαδικασία μέσω της οποίας κατανοούμε και ερμηνεύουμε τον τρόπο λειτουργίας του φυσικού και κοινωνικού κόσμου. Δομικά στοιχεία του είδους της εξήγησης είναι το εισαγωγικό στάδιο της περιγραφής του υπό εξήγηση φαινομένου/γεγονότος/έννοιας και το κυρίως στάδιο της διαδοχής βη- μάτων , τα οποία οργανώνονται σε χρονική σειρά (προσανατολίζονται δηλαδή στο πώς της λειτουργίας του φαινομένου) ή σε αιτιολογική σειρά (προσανατολίζονται στο γιατί του φαινομένου).