Νέα σκοτεινή εποχή

NEA ΣΚΟΤΕΙΝΗ ΕΠΟΧΗ 12 γλώσσα του –τη γλώσσα που χρησιμοποιεί για να μιλήσει για τον εαυ­ τό του και να διαδράσει με άλλα συστήματα– και είναι ευαίσθητος απέναντι στα όρια και τις δυνητικές χρήσεις και καταχρήσεις αυτής της μεταγλώσσας. Είναι, κυρίως, ικανός τόσο στην άσκηση κριτικής όσο και στην απάντηση σ’ αυτήν. Ένα απ’ τα συχνότερα επιχειρήματα που επιστρατεύονται στον δη­ μόσιο χώρο ενάντια στην ελλιπή κατανόηση της τεχνολογίας είναι η έκκληση να αυξηθεί η τεχνολογική εκπαίδευση – στην πιο απλή του διατύπωση το επιχείρημα προτείνει την εκμάθηση υπολογιστικού κώ­ δικα. Τέτοιου είδους εκκλήσεις γίνονται συχνά από πολιτικούς, από τεχνολόγους, από ειδήμονες και ηγέτες επιχειρήσεων, και συχνά επεν­ δύονται με ωμά λειτουργικούς και φιλικούς προς την αγορά όρους: η οικονομία της πληροφορίας χρειάζεται περισσότερους προγραμματιστές και οι νέοι άνθρωποι χρειάζονται δουλειές για το μέλλον. Μπορεί να είναι μια καλή αρχή αυτή, αλλά η εκμάθηση κώδικα δεν είναι αρκετή. Το να μάθεις να συνδέεις τα υδραυλικά σ’ έναν νεροχύτη δεν είναι αρκετό για να κατανοήσεις τις περίπλοκες διαδράσεις μεταξύ των υδρο­ φόρων οριζόντων, της πολιτικής γεωγραφίας, των πολυκαιρισμένων υποδομών, καθώς επίσης και της κοινωνικής πολιτικής που καθορίζει, διαμορφώνει και παράγει τα υποστηρικτικά συστήματα μιας κοινωνίας. Η λειτουργική και μόνο κατανόηση των συστημάτων είναι ανεπαρκής· πρέπει κάποιος να είναι σε θέση να αναλογιστεί την ιστορία, αλλά και τις συνέπειές της επίσης. Από πού ήρθαν αυτά τα συστήματα, ποιος τα σχεδίασε και για ποιο λόγο; Ποιες απ’ τις αρχικές προθέσεις τους κρύ­ βονται ακόμα και σήμερα μέσα τους; Ο δεύτερος κίνδυνος μιας αποκλειστικά λειτουργικής κατανόησης της τεχνολογίας είναι αυτό που αποκαλώ υπολογιστική σκέψη. Η υπο­ λογιστική σκέψη είναι η επέκταση αυτού που άλλοι έχουν αποκαλέσει λυσικρατία: η πεποίθηση ότι κάθε δοσμένο πρόβλημα μπορεί να επι­ λυθεί με την εφαρμογή του υπολογισμού. Για οποιοδήποτε πρακτικό ή κοινωνικό μας πρόβλημα υπάρχει μια τεχνολογική εφαρμογή. Αλλά η λυσικρατία είναι εξίσου ανεπαρκής, κι αυτό είναι ένα ακόμα απ’ τα πράγματα που προσπαθεί να μας πει η τεχνολογία μας. Πέρα απ’ αυτό το λάθος, η υπολογιστική σκέψη υποθέτει –συχνά σ’ ένα ασυνείδητο