Νέα σκοτεινή εποχή

ΧΑΣΜΑ 21 απεραντοσύνης, και κανείς δεν μας είπε ότι θα μπορούσαμε να ταξιδέ­ ψουμε μακριά. Οι επιστήμες, πασχίζοντας καθεμιά στη δική της κατεύ­ θυνση, μας έχουν βλάψει λίγο ως τώρα· κάποια μέρα όμως η συναρμο­ λόγηση όλων των κομματιών της ασύνδετης γνώσης, θα φωτίσει τόσο τρομακτικές όψεις της πραγματικότητας, καθώς και την τρομερή θέση μας ενός της, που είτε θα τρελαθούμε απ’ την αποκάλυψη, ή θα δραπε­ τεύσουμε απ’ το θανατερό φως στην ειρήνη και την ασφάλεια μιας νέας σκοτεινής εποχής». 3 Ο τρόπος με τον οποίο κατανοούμε και σκεφτόμαστε τη θέση μας στον κόσμο, όπως επίσης και τη σχέση μας με τον Άλλο και τις μηχανές, θα αποφασίσει τελικά αν οι τεχνολογίες μας θα μας οδηγήσουν στην τρέλα ή στην ειρήνη. Το σκοτάδι για το οποίο γράφω δεν είναι ένα κυριολεκτικό σκοτάδι, ούτε αντιπροσωπεύει την απουσία ή τη φραγή της γνώσης, όπως το θέλει η δημοφιλής ιδέα περί σκοτεινής εποχής. Δεν είναι μια έκφραση νιχιλισμού ή απελπισίας. Τουναντίον, αναφέ­ ρεται τόσο στη φύση όσο και στην ευκαιρία της παρούσας κρίσης, στην προφανή μας αδυναμία να δούμε καθαρά αυτό που βρίσκεται μπροστά μας, και να δράσουμε μέσα στον κόσμο με νόημα, με αυτενέργεια και δικαιοσύνη – και αφού αναγνωρίσουμε αυτό το σκοτάδι, να αναζητή­ σουμε τρόπους να δούμε υπό ένα άλλο φως. Στις 18 Ιανουαρίου 1915, στις πλέον ζοφερές ώρες του Α΄ Παγκό­ σμιου πολέμου, η Βιρτζίνια Γουλφ γράφει στο προσωπικό της ημερο­ λόγιο: «Το μέλλον είναι ζοφερό, κι αυτό νομίζω ότι είναι το καλύτερο πράγμα που μπορεί να συμβεί στο μέλλον». Όπως σημειώνει η Ρεμπέ­ κα Σόλνιτ * «πρόκειται για μια εκπληκτική δήλωση, καθώς επιβεβαιώνει ότι το άγνωστο δεν χρειάζεται να γίνει γνωστό μέσα από ψευδείς προ­ φητείες ή μέσω της προβολής ζοφερών πολιτικών ή ιδεολογικών αφη­ γήσεων· πρόκειται για μια γιορτή του σκοταδιού, που επιθυμεί –όπως το υποδεικνύει το ρήμα “νομίζω”– να μην είναι βέβαιη ακόμα και για τον ίδιο της τον ισχυρισμό». 4 Η Ντόνα Χάραγουεϊ ** επεκτείνει αυτή τη σκέψη, 5 θυμίζοντας ότι η * Rebecca Solnit (1961-): Αμερικανίδα συγγραφέας. ** Donna Haraway (1944-): Αμερικανίδα ακαδημαϊκός, ευρύτερα γνωστή για το κείμενο της «Το μανιφέστο των cyborg».