Νέα σκοτεινή εποχή

NEA ΣΚΟΤΕΙΝΗ ΕΠΟΧΗ 20 ήταν η ίδια η κεντρική ιδέα του Διαφωτισμού: ότι η περισσότερη γνώση –η περισσότερη πληροφορία – οδηγεί σε καλύτερες αποφάσεις. Φυσικά, στη θέση της έννοιας «καλύτερες» μπορεί καθένας να βάλει ό,τι θέλει. Παρ’ όλες τις επιθέσεις της νεωτερικότητας και της μετανεωτερικότητας, το δόγμα αυτό έχει καταλήξει να διαμορφώνει όχι μόνο τις εφαρμογές, αλλά και τις θεωρητικές δυνατότητες των νέων τεχνολογιών. Το διαδί­ κτυο στα νιάτα του αναφερόταν συχνά ως η «πληροφοριακή υπερλεω­ φόρος», το κανάλι γνώσης που διαφωτίζει τον κόσμο μέσα απ’ τα λα­ μπάκια των καλωδίων οπτικών ινών που τρεμοπαίζουν. Κάθε γεγονός, κάθε κβάντουμ πληροφορίας, είναι διαθέσιμο με το πάτημα ενός πλή­ κτρου – ή έτσι έστω έχουμε κάνει τον εαυτό μας να πιστέψει. Μπορεί σήμερα να είμαστε συνδεδεμένοι με αχανή αποθετήρια γνώσης, αλλά ακόμη δεν έχουμε μάθει να σκεφτόμαστε. Στην πραγμα­ τικότητα, συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο: αυτό που προοριζόταν να διαφωτίσει τον κόσμο, στην πράξη τον βυθίζει στο σκοτάδι. Η αφθονία της πληροφορίας και η πολλαπλότητα των κοσμοθεάσεων που είναι τώρα προσβάσιμη σ’ όλους μας στο διαδίκτυο, δεν παράγει μια συνε­ κτική και συναινετική πραγματικότητα, αλλά μια πραγματικότητα που έχει κατακερματιστεί απ’ τη φονταμενταλιστική επιμονή σε απλουστευ­ τικές αφηγήσεις, σε θεωρίες συνωμοσίας, και σε πολιτικές μετα-δεδο­ μένων * . Ακριβώς πάνω σ’ αυτή την αντίφαση επιστρέφει η ιδέα μιας νέας σκοτεινής εποχής, μιας εποχής όπου η αξία που αποδίδουμε στη γνώση καταστρέφεται απ’ την αφθονία αυτού του κερδοφόρου εμπο­ ρεύματος, μιας εποχής όπου στρέφουμε το βλέμμα στους εαυτούς μας αναζητώντας νέους τρόπους να καταλάβουμε τον κόσμο. Το 1926 ο Χ.Φ. Λάβκραφτ ** έγραφε: «Το πιο επιεικές πράγμα στον κόσμο νομίζω ότι είναι η αδυναμία του ανθρώπινου νου να συσχετίσει όλα του τα περιεχόμενα. Ζούμε πάνω στο γαλήνιο νησί της άγνοιας στο μέσον των μαύρων θαλασσών της * Post-factual: Μετα-δεδομένο, η επιχειρηματολογία που βασίζεται περισ­ σότερο στο συναίσθημα, στις πεποιθήσεις και στις μεροληψίες των ανθρώ­ πων παρά στα δεδομένα. ** H.P. Lovecraft (1890-1937): Αμερικανός συγγραφέας βιβλίων λογοτεχνί­ ας του τρόμου.