Νέα σκοτεινή εποχή

ΧΑΣΜΑ 19 σει το δίκτυο, ή το μεγαλύτερο κατασκευασμένο πρότυπό του που είναι το διαδίκτυο. Με τον καιρό, συστήματα συνδέθηκαν με συστήματα, κουλτούρες συνδέθηκαν με κουλτούρες. Συνδέθηκαν μέσω δημόσιων προγραμμάτων και ιδιωτικών επενδύσεων, μέσω προσωπικών σχέσεων και τεχνολογικών πρωτοκόλλων, συνδέθηκαν με ατσάλι, γυαλί και ηλε­ κτρόνια, μέσα στον φυσικό, αλλά και μέσα στο διανοητικό, χώρο. Με τη σειρά του, το δίκτυο εξέφρασε τα βασικότερα και υψηλότερα ιδεώδη, περιέλαβε και γιόρτασε τις πιο κοινότοπες και τις πιο ριζικές επιθυμίες, απ’ τις οποίες σχεδόν καμία δεν είχε προβλεφθεί απ’ τους προγόνους του – που είμαστε όλοι εμείς. Δεν υπήρξε και δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα να επιλυθεί, παρά μόνο μια συλλογική επιχείρηση: η ανα­ δυόμενη, ασυνείδητη γενιά ενός εργαλείου που προορίζεται για την ασυνείδητη γενιά. Η σκέψη του δικτύου αποκαλύπτει την ανεπάρκεια της υπολογιστικής σκέψης και της διασύνδεσης όλων των πραγμάτων, καθώς και τον ατελεύτητο χαρακτήρα τους, κι επιμένει στη σταθερή ανάγκη να ξανασκεφτόμαστε και να στοχαζόμαστε τα άχθη και τις ισορ­ ροπίες, τη συλλογική πρόθεση και τις αποτυχίες, τους ρόλους, τις ευ­ θύνες, τις προκαταλήψεις και τις δυνατότητες του δικτύου. Αυτό μας διδάσκει το δίκτυο: τίποτα λιγότερο απ’ τα πάντα δεν θα είναι αρκετό. 2 Το μεγαλύτερο λάθος που κάναμε ως τώρα όταν σκεφτόμασταν το δίκτυο ήταν ότι υποθέταμε πως οι δράσεις του ήταν έμφυτες και ανα­ πόφευκτες. Λέγοντας έμφυτες, εννοώ την αντίληψη που τις θέλει να προκύπτουν εκ του μηδενός, μάλλον από τα πράγματα που δημιουρ­ γούμε παρά από τις πράξεις που κάνουμε ως μέρος αυτής της συν-δη­ μιουργίας. Και λέγοντας αναπόφευκτες, εννοώ την πίστη σε μια ευθεία γραμμή τεχνολογικής και ιστορικής προόδου, απέναντι στην οποία είμαστε αδύναμοι να αντισταθούμε. Αυτή η πίστη έχει επαναλαμβανό­ μενα αντικρουστεί από στοχαστές των κοινωνικών επιστημών και από φιλοσόφους για δεκαετίες ολόκληρες, αλλά ακόμα δεν έχει ηττηθεί. Αντί­ θετα, έχει εμπεδωθεί μέσα στην ίδια την τεχνολογία, μέσα σε μηχανές που υποτίθεται ότι εκτελούν δικές τους ενσωματωμένες επιθυμίες. Έχου­ με συνεπώς παραιτηθεί απ’ τις αντιρρήσεις μας στη γραμμική πρόοδο, κι έχουμε παραδοθεί στο χάσμα της υπολογιστικής σκέψης. Ο μεγαλύτερος φορέας προόδου κατά τους πολύ πρόσφατους αιώνες