Νέα Ελληνικά (Γ' τάξη ΕΠΑΛ)

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΘΕΩΡΙΑΣ N E A E Λ Λ Η Ν Ι Κ Α Γ΄ 27 λίγος, λιγότερος, ελάχιστος πολύς, περισσότερος, πλείστος απλός, απλούστερος, απλούστατος γέρος, γεροντότερος, – Ελλειπτικά παραθετικά Υπάρχουν επίθετα που απαντούν μόνο στον συγκριτικό βαθμό ( προτιμότερος, προγε- νέστερος, μεταγενέστερος ) , ενώ άλλα (κυρίως λόγια) μόνο στον υπερθετικό ( φίλτατος, ύψιστος, ύπατος ) . Επιπλέον, κάποια επίθετα υπερθετικού βαθμού χρησιμοποιούνται ως τιμητικοί τίτλοι ( Αιδεσιμότατος, Εκλαμπρότατος, Εξοχότατος, Μακαριότατος, Μεγαλειότα- τος, Παναγιότατος, Σεβασμιότατος κτλ.). Επίθετα μόνο θετικού βαθμού Ορισμένα επίθετα, ωστόσο, δε σχηματίζουν παραθετικά, γιατί η ιδιότητα που φανερώ­ νουν δεν παρουσιάζει διαβαθμίσεις. Αυτά είναι όσα σημαίνουν: – τόπο ( θαλασσινός, στεριανός, βουνίσιος ) , – χρόνο ( χτεσινός, σημερινός, πρωινός, χειμωνιάτικος ) , – ύλη ( ξύλινος, χάρτινος, χρυσός ) , – καταγωγή ή συγγένεια ( ελληνικός, πατρικός, προγονικός ) , – κατάσταση που δεν αλλάζει ( νεκρός, θνητός ) . Τέλος, δε σχηματίζουν παραθετικά μερικά σύνθετα επίθετα με πρώτο συνθετικό το στερητικό α- ( άψυχος, άκακος, αθάνατος ) καθώς και επίθετα που δηλώνουν ιδιότητα στον ανώτατο βαθμό ( πάνσοφος ) . Παραθετικά επιρρημάτων Εκτός από τα επίθετα, παραθετικά σχηματίζουν και τα επιρρήματα που προέρχονται από επίθετα. Στον θετικό βαθμό έχουν κατάληξη: -α, αν προέρχονται από επίθετα σε -ος ( ακριβός ➝ ακριβά ) -ιά , αν προέρχονται από επίθετα σε - ύς ( βαθύς ➝ βαθιά ) -ως , αν προέρχονται από επίθετα σε -ης ( ακριβής ➝ ακριβώς ) Από τα επίθετα σε -ος σχηματίζονται επιρρήματα και σε -ως ( καλός ➝ καλά αλλά και καλώς, απλός ➝ απλά αλλά και απλώς, συχνά με διαφορά στη σημασία τους). Τα επιρρήματα σχηματίζουν τον συγκριτικό και τον υπερθετικό βαθμό όπως και τα επίθετα, πάλι με την κατάληξη -α ( ωραία, ωραιότερα, ωραιότατα ) ή περιφραστικά με: πιο + θετικό βαθμό και πολύ (ή πάρα πολύ) + θετικό βαθμό αντίστοιχα ( πιο ωραία, πολύ ωραία ) .