Νέα Ελληνικά (Γ' τάξη ΕΠΑΛ)

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΘΕΩΡΙΑΣ N E A E Λ Λ Η Ν Ι Κ Α Γ΄ 25 7 ΔΟΚΙΜΙΟ Δοκίμιο ονομάζεται το γραμματειακό είδος που βρίσκεται στο μέσο του επιστημονικού, λογοτεχνικού και ρητορικού λόγου, περιέχει τις ιδεολογικές απόψεις του συγγραφέα γύρω από ζητήματα ευρύτερου ή ειδικότερου ενδιαφέροντος και αποβλέπει είτε στην πειθώ και την πληροφόρηση είτε στην ελεύθερη έκφραση και την τέρψη. Υπάρχουν δύο είδη δοκιμίου: το αποδεικτικό ή δοκίμιο πειθούς και το στοχαστικό ή δοκίμιο στοχασμού . – Το αποδεικτικό δοκίμιο διακρίνεται από α) την προσπάθεια αντικειμενικής εξέτα­ σης του θέματος, β) την επιδίωξη πληροφόρησης και πειθούς, γ) την αναφορική κυρίως λειτουργία της γλώσσας (κυριολεκτική χρήση των λέξεων), δ) το επίσημο ύφος με ορισμένα στοιχεία προσωπικού λόγου, ε) τη λογική οργάνωση των ιδεών ( πρόλογος : δήλωση θέματος και θέσης, κύριο μέρος : προσκόμιση του αποδεικτικού υλικού, επίλογος : διατύπωση του συμπεράσματος). – Το στοχαστικό δοκίμιο διακρίνεται από α) την υποκειμενική εξέταση του θέματος, β) την επιδίωξη ελεύθερης έκφρασης των ιδεών ή τέρψης, γ) τη συχνή ποιητική λειτουργία της γλώσσας (μεταφορική χρήση των λέξεων), δ) το προσωπικό ύφος γραφής, ε) τη συνειρμική και ελεύθερη ανάπτυξη των ιδεών. Δοκίμιο και λογοτεχνία Το στοχαστικό δοκίμιο φέρει αρκετά γνωρίσματα του λογοτεχνικού λόγου. Για την επισήμανσή τους βλ. παραπάνω (στοχαστικό δοκίμιο).