Νέα Ελληνικά (Γ' τάξη ΕΠΑΛ)

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΘΕΩΡΙΑΣ N E A E Λ Λ Η Ν Ι Κ Α Γ΄ 23 5 AΦHΓHΣH Αφήγηση είναι η με τον λόγο αναπαράσταση πραγματικών ή πλασματικών γεγονότων. Φορέας αυτής της αναπαράστασης είναι ο αφηγητής , πρόσωπο δημιουργημένο απ’ τον συγγραφέα, στο οποίο παραχωρείται ο λόγος, για να οργανώσει το υλικό της αφήγη­ σης, να φωτίσει ή να αποκρύψει τις σκέψεις των προσώπων, να επιλέξει ανάμεσα στον ευθύ και τον πλάγιο λόγο, στη χρονολογική τάξη και τις ανατροπές της κτλ. Δύο είναι οι κυριότεροι τύποι αφηγητών: α. Ο παντογνώστης αφηγητής : στέκεται έξω απ’ το αφηγηματικό υλικό και δε συμμετέχει στη δράση, δημιουργώντας την εντύπωση πως γνωρίζει τα πάντα σε σχέση με τα πρόσωπα και τις σκέψεις τους, τα γεγονότα και την εξέλιξή τους. Η αφήγηση γίνεται σε γ΄ πρόσωπο (τριτοπρόσωπη αφήγηση) και από άποψη αφηγηματικής τεχνικής ονομάζεται διήγηση . β. Ο πρωταγωνιστής αφηγητής : εντάσσεται στο αφηγηματικό υλικό και συμμετέχει στη δράση, αποδίδοντας τα γεγονότα απ’ την οπτική του γωνία. Η αφήγηση γίνεται σε α΄ πρόσωπο (πρωτοπρόσωπη αφήγηση) και από άποψη αφηγηματικής τεχνικής ονομάζεται μίμηση . – Ο χρόνος της αφήγησης Μια που η αφήγηση αποτελεί εξιστόρηση γεγονότων που έχουν συμβεί, οι συνη­ θέστεροι χρόνοι της είναι οι ιστορικοί (παρατατικός, αόριστος). Για λόγους όμως παραστατικότητας και ζωντάνιας χρησιμοποιείται με αρκετή συχνότητα και ο ενε- στώτας , που παρουσιάζει τα γεγονότα σαν να συμβαίνουν τώρα. – Η τάξη του αφηγηματικού χρόνου Σπάνια τα γεγονότα της αφήγησης παρουσιάζονται με τη φυσική σειρά της διαδοχής τους και στην περίπτωση μιας τέτοιας παρουσίασης εφαρμόζεται η τεχνική της γραμμι- κής αφήγησης . Συνηθέστερα, η σειρά των γεγονότων παραβιάζεται με την αναφορά σε συμβάντα που έγιναν σε προηγούμενο ή κατοπινό χρόνο σε σχέση με το αφηγηματικό παρόν. Πρόκειται για τις λεγόμενες αναχρονίες , που χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: α. τις αναδρομικές αφηγήσεις ή αναδρομές : αφήγηση προγενέστερων γεγονότων, β. τις πρόδρομες αφηγήσεις ή προλήψεις : αφήγηση μεταγενέστερων γεγονότων. – Η διάρκεια του αφηγηματικού χρόνου Τις πιο πολλές φορές ο χρόνος της αφήγησης δεν έχει τη διάρκεια του χρόνου της ιστο­ ρίας ( ανισοχρονία ). Προκειμένου να διατηρηθεί το ενδιαφέρον του αναγνώστη και να εξασφαλιστεί η ισορροπία του αφηγηματικού υλικού άλλα γεγονότα παρουσιάζονται αναλυτικότερα (επιβράδυνση), άλλα συνοπτικότερα (σύνοψη) και άλλα παραλείπο­ νται (αφηγηματικό άλμα ή κενό). Μόνο στα διαλογικά μέρη (σκηνές) υπάρχει ταύτιση στη διάρκεια του αφηγηματικού και του ιστορικού χρόνου ( ισοχρονία ).