Νέα Ελληνικά (Γ' τάξη ΕΠΑΛ)

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΘΕΩΡΙΑΣ N E A E Λ Λ Η Ν Ι Κ Α Γ΄ 21 αρχή (πρόλογος) δηλώνεται το θέμα και η θέση, ακολούθως (κύριο μέρος) προ­ σκομίζονται τα αποδεικτικά στοιχεία, δηλαδή τα επιχειρήματα και τα τεκμήρια, που επιβεβαιώνουν την ορθότητα της κύριας θέσης και στο τέλος (επίλογος) δια­ τυπώνονται τα συμπεράσματα. Το ύφος γραφής είναι φροντισμένο και επίσημο, όχι όμως απρόσωπο, αυστηρό και ουδέτερο, πράγμα που σημαίνει πως διατηρεί και ορισμένα στοιχεία προσωπικού λόγου. Οι λέξεις χρησιμοποιούνται με την κυριολεκτική τους σημασία αλλά δεν είναι σπάνια και η μεταφορική τους χρήση. Για λόγους αντικειμενικότητας η ανάπτυξη γίνεται σε γ΄ πρόσωπο, χωρίς όμως να αποκλείεται και η διατύπωση προσωπικών σκέψεων. – Δοκίμιο στοχασμού. Πρόθεση του συγγραφέα είναι η ελεύθερη έκφραση των απόψεών του γύρω από το θέμα που τον απασχολεί και σε δεύτερο βαθμό η πειθώ. Η ανάπτυξη γίνεται από υποκειμενική κυρίως σκοπιά και με τη χρήση όχι μόνο λογικών αλλά και συναισθηματικών μέσων πειθούς. Οι ιδέες είναι χαλαρά οργανωμένες, αλλά δε λείπει ο λογικός ειρμός και η εσωτερική σύνδεση των νοη­ μάτων. Το ύφος είναι κατά κύριο λόγο προσωπικό και σε αρκετά σημεία μπορεί να γίνεται μεταφορική χρήση των λέξεων. β. Εισήγηση / Ομιλία Το κείμενο που ζητείται αποτελεί τη γραπτή μορφή ενός λόγου που εκφωνείται σε κάποια εκδήλωση ενώπιον κοινού. Βασικό γνώρισμα είναι η εναρκτήρια προσφώ­ νηση ( π.χ. « αγαπητοί συμμαθητές », « αξιότιμοι κύριοι, -ες » κτλ. ) και η καταληκτική έκφραση ευχαριστίας ( π.χ. «σας ευχαριστώ »). Το θέμα και η θέση δηλώνονται στον πρόλογο, ακολουθεί η στήριξη της κατευθυντήριας ιδέας και στο τέλος διατυπώνο­ νται τα συμπεράσματα ή μια γενική πρόταση-λύση. Η επιλογή των μέσων πειθούς (επίκληση στη λογική, πρόκληση συναισθημάτων κτλ.) και της γλωσσικής ποικιλίας (απλός ή επίσημος λόγος) γίνεται με κριτήριο το θέμα του λόγου και το ακροατήριο. Πάντως, είναι προτιμότερη η συνδυασμένη χρήση διάφορων τεχνικών πειθούς και η εξασφάλιση της ζωντάνιας και της αμεσότητας του λόγου * , ώστε να κεντριστεί και να διατηρηθεί αμείωτο το ενδιαφέρον του (υποτιθέμενου) ακροατηρίου. * Η αμεσότητα και η ζωντάνια μπορούν να επιτευχθούν με τη χρήση ρητορικών ερωτήσεων και θαυ­ μαστικών διατυπώσεων, τον παιγνιώδη-χιουμοριστικό – ειρωνικό – δραματικό τόνο, την εναλλαγή προσώπων (α΄ ενικό ή πληθυντικό, β΄ πληθυντικό, γ΄ ενικό ή πληθυντικό), τη χρήση εκφραστικών μέσων (παρομοίωση, μεταφορά κτλ.), γλωσσικών σχημάτων (επανάληψη, ασύνδετο κτλ.), λέξεων του προφορικού λόγου κτλ., αλλά σε κάθε περίπτωση πρέπει να αποφεύγονται η υπερβολή και η κατάχρηση.