Νέα Ελληνικά (Γ' τάξη ΕΠΑΛ)

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΘΕΩΡΙΑΣ N E A E Λ Λ Η Ν Ι Κ Α Γ΄ 17 2 EΠAΓΩΓIKH – ΠAPAΓΩΓIKH MEΘOΔOΣ Δύο είναι οι βασικοί τρόποι ανάπτυξης της συλλογιστικής πορείας σε ένα επιχείρημα, σε μια αποδεικτική παράγραφο ή σε ένα αποδεικτικό κείμενο: η παραγωγική και η επαγωγική μέθοδος. – Παραγωγικός ονομάζεται ο συλλογισμός που ξεκινά από μια γενική και αφηρημέ­ νη αρχή (κοινά και αποδεδειγμένα ορθή), για να καταλήξει σ’ ένα συγκεκριμένο και ειδικό συμπέρασμα. Π.χ. (γενικό ➝ ειδικό): Όλοι οι πλανήτες φωτίζονται από τον ήλιο. Η γη είναι πλανήτης. Άρα, η γη φωτίζεται από τον ήλιο. Π.χ. (προηγείται η δήλωση της κύριας θέσης και ακολουθεί το υλικό της απόδειξής της):       Η θανατική ποινή δεν έχει όση δύναμη παραδειγματισμού τής αναγνωρίζεται. Ο άνθρωπος που από φόβο αναγκάζεται να συμμορφωθεί στους κανόνες της πολιτείας είναι αμφίβολο αν θα τηρήσει σταθερή στάση υπακοής. Όταν λείπει ο φόβος –και αυτό συμβαίνει στην περίπτωση που ο δράστης είτε βρεθεί εν βρασμώ ψυχής είτε λάβει μέτρα για την αποφυγή της σύλληψης–, δε θα διστάσει να διαπράξει το έγκλημα. Άλλωστε, αυτό επιβεβαιώνει η εμπειρία των χωρών στις οποίες εκτελούνται οι θανατι- κές καταδίκες, χωρίς όμως να διαπιστώνεται μείωση του ποσοστού εγκληματικότητας. – Επαγωγικός ονομάζεται ο συλλογισμός που ξεκινά από μια ειδική και συγκεκριμέ­ νη διαπίστωση, για να καταλήξει σ’ ένα γενικό και αφηρημένο συμπέρασμα. Π.χ. (ειδικό ➝ γενικό): Το άλογο, το λιοντάρι, η φάλαινα… είναι θηλαστικά. Το άλογο, το λιοντάρι, η φάλαινα… είναι ζώα. Άρα, τα θηλαστικά είναι ζώα. Π.χ. (προηγείται το υλικό της ανάπτυξης και ακολουθεί η δήλωση της κύριας θέσης):       Σ’ όλη τη διάρκεια του έτους μάς βομβαρδίζουν ειδήσεις για τις τάσεις της μόδας : τον χειμώνα μάς λένε τι θα φορεθεί το καλοκαίρι, το καλοκαίρι τι θα φορεθεί τον χειμώνα και πάει λέγοντας. Ας προσέξουμε τη χρήση του ρήματος «θα φορεθεί »: δε μας προτείνει τι να φορέσουμε, αλλά μας υποδεικνύει τι πρέπει να φορέσουμε και πώς πρέπει να το φορέσουμε. Άρα, η επιβολή της μόδας πραγματοποιείται μέσα από δεοντολογικούς κανόνες ολοκληρωτικού χαρακτήρα και οδηγεί στη χειραγώγηση των προσωπικών αισθητικών κριτηρίων.