Μπροστά σε αλλότριο ρόπτρο

| 33 ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ (1798-1857) Το σολωμικό έργο και ο σύγχρονος λογοτέχνης Ο Διονύσιος Σολωμός, σημαντικότατος Έλληνας ποιητής με ευρωπαϊκό δι- αμέτρημα, αποτελεί τον έναν από τους δύο πόλους της νεοελληνικής ποίησης. Στον άλλο πόλο βρίσκεται ο Καβάφης. Ησημασία του σολωμικού έργου για τον σύγχρονο λογοτέχνη, ενάμιση ακριβώς αιώνα μετά τον θάνατό του, παραμένει για πολλούς λόγους αναμφισβήτητη. Ο Οδυσσέας Ελύτης γράφει στο Άξιον Εστί : «Όπου και να σας βρίσκει το κακό, αδελφοί/ όπου και να θολώνει ο νους σας/ μνημονεύετε Διονύσιο Σολω- μό/ και μνημονεύετε Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη.» [Τα Πάθη, ΙΑ΄]. Επιχειρώντας μιαν αποκλίνουσα και αυθαίρετη ανάγνωση του αποσπάσματος, οι αδελφοί του Ελύτη θα μπορούσαν να είναι οι ομότεχνοί του, οι ποιητές. Κακό βρίσκει τους ποιητές και θολώνει ο νους τους, όταν αδυνατούν να γράψουν, να δώσουν ποι- ητική διέξοδο στην ιδέα που τους τριβελίζει. Τότε λοιπόν, όπως προτείνει ο Ελύτης, χρειάζεται να μνημονεύουμε Διονύσιο Σολωμό και να μνημονεύουμε Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη. Γιατί Διονύσιο Σολωμό; Διότι οι αρετές του σολωμικού έργου έχουν καταστεί αξίες ποιητικές, ιδιαίτερα «διδακτικές» για τους σύγχρονους λογοτέχνες, οι οποίοι θα πρέπει συχνά να σκύβουν στην ποίησή του με προσοχή και περίσκεψη. Ορισμένες από αυτές τις αξίες, οι πιο ενδιαφέρουσες κατά την εκτίμησή μου για το θέμα μας, είναι: Η καθαρότητα της γραφής του. Τίποτε το περιττό ή το πλεονάζον δεν παρα- τηρείται στα ποιήματά του. Η γραφή του είναι πυκνή και αντιρητορική, ο κάθε στίχος του έχει σπάνια ακεραιότητα και προσφέρεται στον αναγνώστη γυμνός και αθώος: «Βρύση έγινε το μάτι μου κι’ ομπρός του δεν εθώρα,/ Κι’ έχασα αυτό το θεϊκό πρόσωπο για πολλή ώρα,/ Γιατί άκουγα τα μάτια της μέσα στα σωθικά μου,/ Που ετρέμαν και δε μ’ άφηναν να βγάλω τη μιλιά μου · » [ ΟΚρητικός , 21]. «Γελάς και συ στα λούλουδα, χάσμα του βράχου μαύρο.» [ Ο Πόρφυρας , 4]. Ο ρυθμός και ο τρόπος με τον οποίο κινεί τους στίχους του ο ποιητής παρά- γουν ηχητικά αποτελέσματα που οδηγούν κατευθείαν στη μουσική: «Γέλιο στο σκόρπιο στράτευμα σφοδρό γεννοβολιέται,/ Κι’ η περιπαίχτρα σάλπιγγα με- σουρανίς πετιέται · / Και με χαρούμενη πνοή το στήθος το χορτάτο,/ Τ’ αράθυμο,