Μπροστά σε αλλότριο ρόπτρο

| 23 ΣΟΦΟΚΛΗΣ (497/6-406 π.Χ.) Ι. Γενικά περί τραγωδίας Τ ο Δράμα, θεατρικό-ποιητικό έργο προορισμένο για παράσταση και όχι για απλή ανάγνωση ή απαγγελία, αποτελεί απαράμιλλο δημιούργημα του αρ- χαίου ελληνικού κόσμου και πολιτισμού. Πρόκειται για σύνθετο είδος, στο οποίο έχουν ενοποιηθεί σε αρμονική ενότητα ο λόγος, η όρχηση και η μουσική. Προ- ήλθε από τα θρησκευτικά δρώμενα και συνδέθηκε από την αρχή με τη λαμπρό- τερη εορτή του Διονύσου, τα Μεγάλα ή Εν Άστει Διονύσια, που είχαν εξέχουσα θέση στο αθηναϊκό εορτολόγιο. Να σημειώσουμε εδώ ότι οι αρχαίοι Έλληνες είχαν δώσει στις θρησκευτικές εκδηλώσεις τους δραματικό χαρακτήρα, μορφή δηλαδή παράστασης. Τα είδη του Δράματος είναι τρία: η τραγωδία, η κωμωδία και το σατυρικό δράμα. Η τραγωδία είχε αποδεδειγμένα θρησκευτική προέλευση. Ο Αριστοτέλης υποστηρίζει ότι προήλθε ἀ πό τ ῶ ν ἐ ξαρχόντων τ ὸ ν διθύραμβον . Ο διθύραμβος ήταν ένα χορικό εγκωμιαστικό άσμα, που έψαλλε προς τιμή του Διονύσου χορός μεταμφιεσμένων συνήθως λατρευτών γύρω απ’ το βωμό του θεού, σε κατάστα- ση ιερής μανίας και έκστασης. Εξάρχοντες λέγονταν οι πρωτοτραγουδιστές, αυτοί δηλαδή που άρχιζαν το τραγούδι, το οποίο επαναλάμβανε ο χορός. Πρώτος ο Αρίων ο Μηθυμναίος, που στις αρχές του 6ου αι. π.Χ. είχε εγκα- τασταθεί στην αυλή του Περίανδρου, τυράννου της Κορίνθου, συνετέλεσε στη μετάβαση από τον διθύραμβο στην τραγωδία, δίνοντας καλλιτεχνική υπόσταση στις αυτοσχέδιες και άτεχνες χορευτικές γιορτές που οργανώνονταν για να τιμηθεί ο Διόνυσος. Τους διθυράμβους του Αρίωνα εκτελούσε χορός 50ανδρών υπό την καθοδήγησή του, σε στίχους και μουσική που συνέθετε ο ίδιος. Το κα- θοριστικό βήμα όμως το έκανε ο Θέσπις από την Αττική στα μέσα του 6ου αι. π.Χ. Η καινοτομία στην οποία προχώρησε ήταν ότι ξεχώρισε τον εξάρχοντα από την ομάδα του χορού, τον οποίο και ταύτισε πλέον με το πρόσωπο που υποδυ- όταν, κι έτσι άρχισε η μεταξύ χορού και υποκριτή δράση. Επιπλέον, οι λόγοι του υποκριτή στον διάλογό του με τον χορό ήταν στίχοι που απαγγέλλονταν και δεν ήταν όμοιοι μ’ εκείνους της μελωδίας του χορού. Μ’ αυτόν τον τρόπο δημιουρ- γήθηκαν τα πρώτα θεατρικά στοιχεία και διευκολύνθηκε η παρουσίαση του μύθου μέσα από διάλογο και αφήγηση.