Μπροστά σε αλλότριο ρόπτρο

Eισαγωγη 18 | Ήταν άνοιξη του 1989, όταν έλαβα ένα πολύτιμο δώρο, την ποιητική συλλογή Τα αντικλείδια , που μου είχε ταχυδρομήσει ο ποιητής Γιώργης Παυλόπουλος. Το βιβλίο με μάγεψε. Ένιωσα αυθορμήτως την ανάγκη να γράψω εκείνο που αισθάνθηκα, να κρίνω τη γραφή, νέος εγώ ποιητής τότε, ενός καταξιωμένου ομότεχνου. Έτσι, το κα- λοκαίρι του ίδιου χρόνου, γεννήθηκε το πρώτο κριτικό κείμενό μου, το οποίο δημοσι- εύτηκε στην Αυγή της Κυριακής, στις 20Αυγούστου 1989 (στις σελίδες για τα Βιβλία, την ευθύνη των οποίων είχε ο αείμνηστος ΓιώργοςΜατζουράνης). Λοιπόν, τα κείμενα του παρόντος τόμου γράφτηκαν και δημοσιεύτηκαν από το καλοκαίρι του 1989 μέχρι το καλοκαίρι του 2020, καλύπτουν επομένως 31 χρόνια δημιουργικής ενασχόλησης με θέματα λογοτεχνίας πρωτίστως, αλλά και με θέματα τέχνης και με ό,τι άλλο ευρύτερα πνευματικό κέντρισε την προσοχή μου μέσα σε αυτό το διάστημα. Πρόκει- ται για μια ευρεία επιλογή από κριτικές καταθέσεις μου, οι οποίες προέκυψαν με ποικίλες αφορμές και ευκαιρίες. Μπορεί η μεγάλη πλειοψηφία των στεγαζομένων στον τόμο να είναι κριτικά και δοκιμιακά κείμενα για συγγραφείς και βιβλία ή για λογοτεχνικά και καλλιτεχνικά ζητήματα, συμπεριέλαβα όμως και μερικά άλλα που απηχούν τη φιλοσοφία μου για τη ζωή, τις ανησυχίες και τις αντιδράσεις μου απέναντι σε προβλήματα κοινωνικής ή εκπαιδευτικής παθογένειας. Όλα πάντως τα περιεχό- μενα τα συνδέει το τεκμήριο της κριτικής και τα συνέχει η αγάπη και το ενδιαφέρον μου για τη δημιουργία. Το ανά χείρας πόνημα διαρθρώνεται σε δύο μέρη, τα οποία ακολουθούνται από δύο παραρτήματα. Το πρώτο μέρος, συντριπτικά εκτενέστερο, με τον τίτλο: Κριτικές επισκέψεις, περιλαμβάνει τις «εντυπώσεις» αυτών των επισκέψεών μου στο σπίτι των βιβλίων και των συγγραφέων τους. Η σειρά δεν συνδέεται με τον χρόνο δημοσίευσής τους, αλλά με τη χρονολογική κατάταξη των δημιουργών, ξεκινώντας από την αρχαιότητα και φτάνοντας μέχρι τη γενιά μου. Τα γραφόμενα για κάθε συγγραφέα είτεαφορμώνται από την έκδοση κάποιουβιβλίου του και κατατίθενται ως βιβλιοκριτική είτε πηγάζουν από το σύνολο του έργου του, φωτίζοντας πλευρές που έχουν κεντρίσει το ενδιαφέρον μου, είτε προκύπτουν από τη συμμετοχή μου σε αφιερώματα. Κάποιες λιγοστές φορές υπαγορεύτηκαν από την «πίεση» ορισμένων φίλων να γράψω κάτι για το έργο τους. Παρουσιάζονται 29 συγγραφείς, ποιητές οι περισσότεροι, για μερικούς από τους οποίους υπάρχουν παραπάνω του ενός κείμενα. Στις περιπτώσεις που το δημοσιευμένο κριτικό κείμενό μου συνοδεύεται από ανθολόγιο ποιημάτων, συμπεριέλαβα και τα ανθολογημένα ποιήματα, διότι και η ανθολόγηση αποτελεί συστατικό κριτικής. Στο ίδιο μέρος, στο κεφάλαιο με τον τίτλο: Ορισμένες ακόμη βιβλιοπαρουσιάσεις και κριτικές, περιέχονται γραπτά για βιβλία γλώσσας και κριτικής. Και τέλος, στο μέρος αυτό περιλαμβάνω και κείμενα τεχνοκριτικής (για τη ζωγραφική, το θέατρο, τον κινηματογράφο, τη φωτογραφία). Τα ενέταξα εδώ, σε ξεχωριστό κεφάλαιο, για να δείξω την ενότητα της δημιουργίας, την ώσμωση και την επικοινωνία των τεχνών μεταξύ τους. Όπου έχω γράψει περισσότερα κείμενα για έναν συγγραφέα, αλλά και σε κάποιες άλλες περιπτώσεις, θα παρατηρήσει ο προσεκτικός αναγνώστης