Eκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ Ιπποκράτους 118, 114 72 Αθήνα, τηλ.: 211 3003500 metaixmio.gr • [email protected] Κεντρική διάθεση Ασκληπιού 18, 106 80 Αθήνα, τηλ.: 210 3647433 Bιβλιοπωλεία ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ • Aσκληπιού 18, 106 80 Aθήνα, τηλ.: 210 3647433 • Πολυχώρος, Ιπποκράτους 118, 114 72 Αθήνα τηλ.: 211 3003580, fax: 211 3003581 Πρώτη έκδοση Αύγουστος 2025 KEIMENO Μάριος Μάζαρης, Χριστίνα Μπέσιου ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ Χριστίνα Μπέσιου ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΚΔΟΣΗΣ – ΔΙΟΡΘΩΣΗ ΤΥΠΟΓΡΑΦΙΚΩΝ ΔΟΚΙΜΙΩΝ Μαρία Γονιδάκη ΣΕΛΙΔΟΠΟΙΗΣΗ Ουρανία Λυμπεροπούλου ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ Ρεντουάν Αμζλάν © 2025, Eκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ και Μάριος Μάζαρης, Χριστίνα Μπέσιου ISBN 978-618-03-4563-6 ΒOΗΘ. ΚΩΔ. ΜΗΧ/ΣΗΣ 84563 Κ.Ε.Π. 6401, Κ.Π. 22272 Το παρόν έργο πνευµατικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις του Ελληνικού Nόµου (N. 2121/1993 όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήµερα) και τις διεθνείς συµβάσεις περί πνευµατικής ιδιοκτησίας. Απαγορεύεται απολύτως η άνευ γραπτής άδειας του εκδότη κατά οποιοδήποτε µέσο ή τρόπο αντιγραφή, φωτοανατύπωση και εν γένει αναπαραγωγή, εκµίσθωση ή δανεισµός, µετάφραση, διασκευή, αναµετάδοση στο κοινό σε οποιαδήποτε µορφή (ηλεκτρονική, µηχανική ή άλλη) και η εν γένει εκµετάλλευση του συνόλου ή µέρους του έργου.
Σκάναρε για να βρεις το πρόσθετο υλικό του βιβλίου.
Περιεχόμενα Πρόλογος....................................................7 Σεπτέμβριος Πρώτες συναντήσεις στο σχολείο.....................12 Γνωριμία με το κτίριο...........................................12 Πρώτος Σύλλογος διδασκόντων........................13 Επιλογή τμήματος.................................................14 Δική μου αίθουσα.................................................15 Λίστα μαθητών και τηλέφωνα.......................... 16 Επίσημο πρόγραμμα.............................................18 Πρώτη επαφή με την ύλη...................................28 Στήσιμο θρανίων..................................................28 Αγιασμός................................................................29 Προσαρμογή και κανόνες..................................29 Πρώτες βοήθειες στην τάξη..............................29 Λίστα για αγορά................................................... 32 Πρώτη συγκέντρωση γονέων............................ 32 Προσωπικά δεδομένα και μέσα κοινωνικής δικτύωσης........................................ 33 Οκτώβριος Προγραμματισμός μαθημάτων .........................41 Τα παιδιά μιλάνε συνεχώς..................................43 Εφημερία................................................................43 Καθημερινές ρουτίνες οργάνωσης..................46 Απουσίες μαθητών και ενημέρωση.................46 Σχολικές γιορτές και εκδηλώσεις..................... 47 Σημαία και παρέλαση .........................................54 Βαθμολόγηση γραπτών......................................54 Παιδαγωγική αξιοποίηση του λάθους/ορθογραφία ...................................55 Δίδυμα στην ίδια τάξη.........................................55 Νοέμβριος Διαγνώσεις, παραπομπές και προσαρμογή...................................................65 Διόρθωση και ανατροφοδότηση στα γραπτά ...........................................................65 Προγραμματισμός σχολικών γιορτών ............ 67 Αναφορά περιστατικών στη Διεύθυνση ........ 67 Παράλληλη στήριξη............................................70 Συνεργασία με άλλα τμήματα...........................70 Διαχείριση περιστατικών στις εφημερίες ......................................................71 Η παρατήρηση στην ελεύθερη ώρα στο νηπιαγωγείο....................................................71 Τι κάνω στα κενά μου.......................................... 78 Εκδρομές και διαδικασίες.................................. 78 Εξωσχολικά βιβλία και υλικά για δράσεις ..... 79 Απουσία εκπαιδευτικού και καθήκοντα......... 79 Δεκέμβριος Πρώτο τρίμηνο και βαθμολογίες......................89 Συζήτηση με τα παιδιά για τους βαθμούς...........89 Όταν οι μαθητές βαθμολογούν τους δασκάλους...................................................94 Γονείς και βαθμολογία........................................94 Εορτασμός Χριστουγέννων...............................95 Τα Χριστούγεννα για τα παιδιά διαφορετικού θρησκεύματος............................95 Παράσταση Χριστουγέννων.............................102 Δράσεις ημερών..................................................102 Γενέθλια και ονομαστικές γιορτές..................103 Διακοπές και άδεια Χριστουγέννων ..............103 Βαθμοί Α’ τριμήνου............................................ 106
6 Ιανουάριος Η επιστροφή στην καθημερινότητα .............. 116 Οι σχέσεις των παιδιών..................................... 116 Διαγνώσεις, παραπομπές και προσαρμογή......117 Διαγωνίσματα, τεστ και διαφορετικές μορφές αξιολόγησης.................117 Προγραμματισμός ύλης μέχρι το τέλος της χρονιάς..........................................124 Νέος μαθητής στην τάξη...................................124 Τα αυτοκόλλητα, τα πλασματάκια ησυχίας, τα δώρα................................................125 Ομαδοσυνεργατική διδασκαλία......................125 Q & A, the final countdown #Νο1...................132 Φεβρουάριος Εργαλεία για χτίσιμο ομάδας...........................142 Ημερολόγιο καταγραφής θεμάτων τάξης .......142 Τιμωρίες στην τάξη ............................................142 Τα λάθη του δασκάλου .....................................143 Δικαιώματα και απεργίες .................................143 Έλεγχος τετραδίων και βιβλίων ..................... 150 Ενισχυτική διδασκαλία και εξατομικευμένη........................................... 150 Πολλές ταχύτητες μαθητών............................ 150 Σχολείο και κινητά τηλέφωνα.......................... 151 Ήθη κι έθιμα αλλοτινά....................................... 151 Μάρτιος Παράπονα γονέων και διαφωνίες................... 161 Παράπονα γονέων σε εμάς για άλλους δασκάλους...................................... 161 Η υπομονή θέλει πολλή υπομονή....................163 Προδιαγραφές εκπαιδευτικού υλικού............163 Απασχόληση μαθητών που τελειώνουν γρήγορα εργασίες ..............................................166 Δάσκαλος που φεύγει στη μέση χρονιάς.....166 Σύλλογος διδασκόντων για δύσκολες περιπτώσεις μαθητών .................................... 167 Ειδικές δράσεις και παγκόσμιες ημέρες ...... 174 Αυτοαξιολόγηση και ετεροαξιολόγηση......... 174 Ο δάσκαλος μαζί με τα παιδιά στο διάλειμμα.......................................................175 Βαθμοί Β’ τριμήνου.............................................178 Απρίλιος Ενεργός πολίτης..................................................185 Εργαστήρια δεξιοτήτων.....................................185 Πάσης φύσεως διαγωνισμοί.............................185 Πρότυπα και πειραματικά................................ 196 Κέντρα μελέτης και φροντιστήρια................. 196 Ολοήμερο πρόγραμμα...................................... 196 Απογεύματα και δραστηριότητες ..................197 Ασκήσεις για διακοπές Πάσχα.........................197 Μάιος Δεν είμαστε ανιματέρ οι δάσκαλοι................ 210 Μαθητές που χρήζουν επαναφοίτησης ....... 210 Εσωτερικά κίνητρα μάθησης, στην πράξη.... 211 Προετοιμασία για την αποφοίτηση και το τέλος της χρονιάς...................................218 Τελική εκδρομή...................................................218 Τελική ανατροφοδότηση στους μαθητές......219 Ιούνιος Ανασκόπηση χρονιάς........................................ 228 Αδυναμία επικοινωνίας με γονείς.................. 228 Συμβουλές για καλοκαίρι................................. 229 Αποχαιρετισμός μαθητών, μαθητριών και δασκάλου...................................................... 234 Δώρα για μαθητές και από μαθητές προς δάσκαλο .................................................... 234 Ξεκαθάρισμα υλικού......................................... 235 Αλλαγή τόπου δασκάλου / δασκάλας........... 242 Πάμε για τα επόμενα!........................................ 242 Βαθμοί Γ’ τριμήνου ...........................................244 Q & A, the final countdown #Νο2 αποτίμηση χρονιάς, σχολείου, συναδέλφων....248 Λεύκωμα ............................................................. 252 Ατάκες μαθητών.................................................254
5 Διεθνής Ημέρα Φιλανθρωπίας 8 Παγκόσμια Ημέρα Κατά του Αναλφαβητισμού 9 Παγκόσμια Ημέρα Πρώτων Βοηθειών 23 Δ ιεθνής Ημέρα Νοηματικών Γλωσσών 29 Παγκόσμια Ημέρα Καρδιάς Συμπλήρωσε τις ημερομηνίες στον μήνα και σημείωσε όσα σου είναι απαραίτητα ή κόλλησε κάποιο αυτοκόλλητο.
12 Καινούργια αρχήηηη με σένα μαζίιιι, μου δίνεις φτεράααα, σχολείο ξανά! Πρώτες συναντήσεις στο σχολείο ’Εφτασε κιόλας Σεπτέμβριος! Κι έχω σχολείο… δεν θα μεγαλώσω ποτέ τελικά; Αντί για μαθητής ή μαθήτρια, τώρα δάσκαλος, νηπιαγωγός, καθηγήτρια… Άραγε κι οι δικοί μας δάσκαλοι έτσι ένιωθαν; Ας τα πάρουμε όμως από την αρχή! Παρουσιάζομαι, «ναι, γεια σας, ήρθα να δουλέψω εδώ, μη με βλέπετε με άγχος, θα μου περάσει… νομίζω». Πρώτο βήμα, το σχολείο. Κυρίως, οι άνθρωποί του. Να συστηθώ, σε διευθυντή, σε συναδέλφους, σε όλο το προσωπικό, από τους ανθρώπους στο κυλικείο, αν υπάρχει -έναν καφέ θα πίνουμε όλο τον χρόνο, βρε αδερφέ- ή τους υπεύθυνους καθαριότητας. Να δώσω το χέρι, να χαμογελάσω, να δείξω ότι χαίρομαι που βρίσκομαι εκεί! Ακόμα κι αν δεν το νιώθω από τώρα, είναι σημαντικό να προσπαθήσω να γίνω μέρος της ομάδας που θα επισκέπτομαι κάθε μέρα για την υπόλοιπη σχολική χρονιά. Τα ίδια θα έγραφα είτε ήμουν αναπληρωτής, με απόσπαση, με μετάθεση, είτε μοιραζόμουν σε πολλά σχολεία. Πάντα πρωτάρης νιώθεις τον Σεπτέμβρη! Κανείς δεν συνδέεται μ’ έναν συνάδελφο που δείχνει απόμακρος, αμίλητος ή απών. Δώσε λοιπόν το στίγμα σου. Τόσο όσο αντέχεις. Πλησίασε τα πρόσωπα που νιώθεις ότι σε βλέπουν με χαμόγελο. Και προσπάθησε να το ανταποδώσεις! Το δικό μας σχολείο με άλλους μοιράστηκεεεε! Ας γνωριστώ με αυτό το κτίριο που επιτέλους μ’ έστειλαν «Τι ενοίκιο δίνετε για όλο αυτό;» Όχι, ας μη το ρωτήσω! Θα ζητήσω όμως να δω τους χώρους. Θα μάθω κάθε αίθουσα, κάθε γωνιά, κάθε αποθήκη και ντουλάπι και ράφι. Θα με βοηθήσει μέσα στη χρονιά αυτό, να ξέρω τι επιλογές έχω από εποπτικό υλικό ή ξαφνικές εμπνεύσεις για μάθημα στην αυλή ή σε άλλες αίθουσες. Θα με βοηθήσει κι όταν ψάχνω μαθητές που κρύφτηκαν ή για το τελευταίο πακέτο Α4. Αν υπάρχουν κυλικείο, τουαλέτες, χημείο, αίθουσα υπολογιστών, αποθήκες ή χώροι που μπορώ να αποθηκεύσω πράγματά μου (πώς τα χτίζουν τα σπίτια σήμερα χωρίς πατάρια ήθελα να ’ξερα!). Να μην απογοητευτώ αν οι εγκαταστάσεις είναι μικρές ή παλιές. Τα ράσα δεν κάνουν τον παπά, και στην προκειμένη Πρώτες συναντήσεις στο σχολείο (ΑΠΣ, ΔΕΠΠΣ, νόμοι)
13 Κανονισμός λειτουργίας σχολείου περίπτωση, το κτίριο δεν κάνει το σχολείο - αν και βοηθάει. Το πιο χρήσιμο όμως εποπτικό υλικό είναι η καρδιά, τα μάτια και οι λέξεις μου. Αφού λοιπόν κάνω τον γύρο του θριάμβ… εεε, του σχολείου, θα έρθει η ώρα που θα ρωτήσω. «Εγώ ποια τάξη θα πάρω;» Θα κάνω ζημιές, θα κάνω ζημιές, δεν είμαι για συλλόγους, ούτε για παντρειές! Ο πρώτος Σύλλογος διδασκόντων είναι γεγονός Οι συνεδριάσεις με συναδέλφους μπορεί να φαίνονται βαρετές, είναι όμως εξαιρετικά χρήσιμες - και βαρετές, εντάξει! Σαν τα λόγια του παπά σε αμερικανικές ταινίες: «Όποιος έχει αντίρρηση για τον γάμο αυτό να το πει τώρα, αλλιώς να σωπάσει για πάντα». Είναι η στιγμή να ξεκαθαριστούν όλα. Θα ρωτήσω ό,τι δεν γνωρίζω, ακόμα κι αν φαίνεται αστείο ή ντρέπομαι, ακόμα κι αυτά που φαίνονται αυτονόητα, καθώς… δεν υπάρχουν αυτονόητα σου λέω, νόμιζα πως είχα αγκαλιά το τελευταίο. Πώς γίνεται η εφημερία, τι υποχρεώσεις έχω σχετικά με το ωράριο (διδακτικό και εργασιακό), ευθύνες για γιορτές, παρελάσεις, βαθμολογίες, απουσίες, καταγραφή συμβάντων, ολοήμερο, γεύματα, εκδρομές, τι κάνουμε με μαθητές που απουσιάζουν ή φέρονται παραβατικά, με συγκεντρώσεις γονέων και επικοινωνία με αυτούς, θα ρωτήσω και θα κρατήσω σημειώσεις. Κι αφού συζητήσουμε όλα τα συνοδευτικά, θα περάσω στο κυρίως πιάτο. «Τι τάξη θα πάρω;» Η κατανομή σε τμήματα γίνεται βάσει νόμου τις τελευταίες μέρες του προηγούμενου σχολικού έτους αν υπάρχει πλήρες προσωπικό σε ένα σχολείο ή τις πρώτες 5 εργάσιμες του νέου, περιμένοντας να συμπληρωθεί το προσωπικό από τοποθετήσεις και αναπληρώσεις. Τυπικά, λοιπόν, οφείλει ο Σύλλογος διδασκόντων να περιμένει να ερωτηθούν όλοι για προτιμήσεις τμημάτων. Θα πάρουν αυτό που επιθυμούν; Όχι απαραίτητα. Η επιλογή τμήματος δεν μπορεί να γίνει με κριτήρια παλαιότητας -κι αυτό βάσει νόμου-, θα ρωτήσω όμως τι προβλέπει ο κανονισμός λειτουργίας του συγκεκριμένου σχολείου και σε ένδειξη καλής θέλησης θα κάνω μικρές υποχωρήσεις, καθώς όλα τα παιδιά είναι παιδιά. Κατάλαβα, θα πάρω ό,τι περισσεύει. Μην εγκλωβίζεσαι στο «θέλω αυτό το τμήμα που έχω ξαναπάρει στο παρελθόν». Το να πάρεις τμήμα που δεν έχεις ξαναπάρει δεν είναι μόνο δουλειά, είναι ανανέωση, δημιουργία εμπειριών. Να σας το τυλίξω ή θα το πάρετε όπως είναι;
14 Απ΄ την πρώτη τη στιγμή μου πες θα ΄μαστε μαζί, και για να το λες εσύ κάτι ξέρεις..., κάτι ξέρεις. Η επιλογή τμήματος δεν είναι εύκολη υπόθεση Αφού καταλήξω με τάξη ή τάξεις, περνάμε στην επόμενη πίστα. Να δω τον πληθυσμό της. Πολλά ή λίγα παιδιά, όλα είναι σχετικά στη ζωή. Ναι, με πάνω από 20 παιδιά δυσκολεύει το πράγμα, αλλά τίποτα δεν είναι ακατόρθωτο. Κάθε παιδί έχει τη δική του προσωπικότητα και ιστορία και θα πάρω τον χρόνο μου να σχηματίσω εικόνα για το καθένα χωριστά - θα βοηθήσουν κι εκείνα να τα μάθω! Σημαντικό είναι να δω τα στοιχεία εγγραφής κάθε παιδιού στο σχολείο, να πληροφορηθώ για ιδιαίτερα στοιχεία (αλλεργίες, ιατρικά θέματα, διαγνώσεις μαθησιακών δυσκολιών, αδέρφια στο σχολείο, απουσία γονέα, διαζευγμένους γονείς κ.ά.) και να πάρω χρήσιμες πληροφορίες που έχει να μου δώσει ο εκπαιδευτικός που δούλεψε την περασμένη χρονιά μαζί τους, αλλά να μην ξεχνάω ότι η γνώμη μου οφείλει να είναι ανεπηρέαστη από τα σχόλια των άλλων, φρέσκια, και να αντιπροσωπεύει εμένα και μόνο! Ας ξεκινήσω να κρατάω σημειώσεις λοιπόν (για να έχω να πω στον επόμενο). Όλα ή τίποτα καλέ μου, δε θέλω μετριότητες... Τι χρειάζεται να έχω στο ξεκίνημα Όταν ξεκινάς, νομίζεις ότι χρειάζεσαι μόνο μαρκαδόρους και κουράγιο, αλλά η αλήθεια είναι ότι η αρχή θέλει λίγη οργάνωση παραπάνω. Χρειάζεσαι κατ’ αρχάς τη βεβαίωση ανάληψης από τη Διεύθυνση Εκπαίδευσης και το σχολείο σου. Έπειτα, έναν κατάλογο μαθητών, ενημέρωση για όσα είπαμε παραπάνω και φυσικά… τους ανθρώπους σου: τον διευθυντή, τον υποδιευθυντή, τους συναδέλφους στο πλάι σου. Θα βοηθήσει να ξέρεις πού να πας για καθετί. Ένα planner ή ατζέντα (αυτό σ’ το εξασφαλίσαμε εδώ, ακολούθησέ το βήμα βήμα και θα δεις ότι θα σε βοηθήσει να μπεις σε τάξη), USB stick με το υλικό που θα μαζεύεις με τα χρόνια, προσωπικό κιτ (μαρκαδόρους, λαστιχάκια, επιδέσμους - μη γελάς), και βασικά να θυμάσαι ότι όσο οργανώνεσαι στην αρχή τόσο πιο ελεύθερος νιώθεις μετά. To πιο σημαντικό, να διαμορφώσεις από νωρίς ένα σχέδιο οργάνωσης της τάξης σου (τετράδια, βιβλία, κανόνες, αρχείο μαθητή, καθημερινή ρουτίνα) και όλα θα πάνε καλά! Τι χρειάζεται να έχω στην αρχή
15 Τα κλειδιά του σπιτιού θα ΄ναι πάντα εκεί σε περίπτωση που... Έχω πλέον και αίθουσα δική μου... ελπίζω Ήρθε η ώρα να δω τον χώρο που θα μας φιλοξενήσει τους επόμενους μήνες! Τοίχοι, ντουλάπια, συρτάρια, θα κοιτάξω κάθε λεπτομέρεια και θα αρχίσω να φαντάζομαι πώς θέλω να διακοσμηθεί. Μην το παρακάνω, δεν έχει νόημα να μπουν τα παιδιά σε μια ξέχειλη από ερεθίσματα τάξη με το καλημέρα, να δώσω μόνο ένα στίγμα! Με βοηθάει να σκέφτομαι ένα θέμα τη χρονιά, κάτι που έχει σχέση με την ηλικία των παιδιών και την ύλη που θα δουλέψουμε φέτος. Κι ύστερα θα αναζητήσω: χάρτες, αφίσες, πίνακες ανακοινώσεων, γωνιά για τα γενέθλια, άλλη για ζωγραφιές των παιδιών, χώρος για τους κανόνες της ομάδας και κάποια χρηστικά ανάλογα και με την ηλικία τους! Mην ξεχάσεις να φέρεις τα βιβλία της φετινής χρονιάς στην αίθουσα, να τα στήσεις σε στήλες ανά μάθημα κι ακόμα καλύτερα να τα μοιράσεις σε κάθε θρανίο. Ή να μην τα φέρεις καν και να πεις ότι ξέχασε να μας τα στείλει το Υπουργείο και θα κάνουμε από δικά μας μόνο! Επίσης, να παρατηρήσεις τι εξοπλισμό έχει η τάξη (διαδραστικό πίνακα, υπολογιστή, συρτάρια, πρίζες κ.ά.), για να σκεφτείς σιγά σιγά πώς θα διαμορφώσεις το μάθημα, αλλά και τι μπορείς να προσθέσεις από δικά σου υλικά! Το κουβάλημα μόλις ξεκίνησε (και γέμισε το καλάθι στα καταστήματα με γκατζετάκια)! Χρήσιμα τηλέφωνα Τηλέφωνα και στοιχεία επικοινωνίας συναδέλφων, Διεύθυνσης, τουριστικού πρακτορείου, σχολικής τροχονόμου κ.λπ. Διακόσμηση & Οργάνωση
ISBN: 978-618-03-4563-6 ΒΟΗΘ. ΚΩΔ. MHX/ΣΗΣ 84563 σαν να λέμε βούτα στα βαθιά ή οργανώσου? Ή μήπως και τα δύο? Ένα βιβλίο που δεν είναι απλώς ημερολόγιο, αλλά εργαλείο-οδηγός για κάθε εκπαιδευτικό που θέλει να συνδυάσει οργάνωση, έμπνευση και προσωπική φροντίδα. Καθημερινός προγραμματισμός, αξιολογήσεις, λίστες, ατάκες, υπενθυμίσεις, η σχολική χρονιά είναι ένας κόσμος ολόκληρος κι αυτό το βιβλίο θα χωρέσει λίγο από τον ενθουσιασμό, την αγωνία, την εξάντληση, τις εκπλήξεις και τις στιγμές μικρών θριάμβων της. Ας αφήσουμε τα λόγια όμως κι ας κάνουμε βουτιά στην τάξη, βήμα βήμα, με κατανόηση, γνώση και πολλά χαμόγελα. Πάρε, λοιπόν, μια ανάσα, θυμήσου γιατί αγαπάς το σχολείο και... μπες σε τάξη!
www.metaixmio.grRkJQdWJsaXNoZXIy MTY1MTE=