Μικρή ιστορία περί των πάντων (σχεδόν)

ΠΏΣ ΝΑ ΦΤΙΆΞΕΤΕ ΈΝΑ ΣΎΜΠΑΝ 29 μιουργίας, τότε που το σύμπαν ήταν τόσο μικρό, που θα χρειαζόμασταν μικροσκόπιο για να το εντοπίσουμε. Αν και δεν πρέπει να εκστασιαζό­ μαστε με κάθε εντυπωσιακό αριθμό που εμφανίζεται μπροστά μας, αξί­ ζει ίσως τον κόπο να εστιάζουμε ενίοτε σε κάποιον από αυτούς, μόνο και μόνο για να παίρνουμε μια ιδέα για το ασύλληπτο και εντυπωσιακό τους εύρος. Έτσι, το 10 -43 είναι το 0,0000000000000000000000000 000000000000000001, ή ακόμα το ένα εκατομμυριάκις τρισεκατομ­ μυριάκις τρισεκατομμυριάκις τρισεκατομμυριοστό του δευτερολέπτου. 2 Τα περισσότερα πράγματα που γνωρίζουμε –ή που πιστεύουμε ότι γνωρίζουμε– σχετικά με τις πρώτες στιγμές του σύμπαντος οφείλονται σε μια ιδέα που ονομάζεται θεωρία πληθωρισμού, και η οποία διατυ­ πώθηκε για πρώτη φορά το 1979 από έναν νεαρό ερευνητή σωματιδια­ κής φυσικής που τότε βρισκόταν στο Στάνφορντ και σήμερα βρίσκεται στο ΜΙΤ, ονόματι Alan Guth. Ήταν τριάντα δύο ετών και, κατά δική του ομολογία, μέχρι τότε δεν είχε κάνει τίποτα σημαντικό. Πιθανόν, δε, να μην είχε συλλάβει ποτέ τη σπουδαία του θεωρία αν δεν είχε τύχει να παρευρεθεί σε μια διάλεξη του Robert Dicke σχετικά με τη Μεγάλη 2 Δυο λόγια για τον μαθηματικό συμβολισμό: καθότι οι μεγάλοι αριθμοί είναι δύσκολο να γραφούν και σχεδόν αδύνατον να διαβαστούν, οι επιστήμονες χρησιμοποιούν μια μορφή στενογραφίας όπου υπεισέρχονται δυνάμεις και πολλαπλάσια του δέκα. Έτσι, για παράδειγμα, το 10.000.000.000 γράφεται 10 10 και το 6.500.000 γίνεται 6,5·10 6 . Η αρχή βασίζεται στα πολλαπλάσια του δέκα: Το 10·10 (ή αλλιώς 100) θα γίνει 10 2 , το 10·10·10 (ή 1.000) θα γίνει 10 3 και ούτω καθεξής. Ο μικρός αριθμός στον εκθέτη μάς λέει πόσα μηδενικά ακολουθούν τον μεγαλύτερο, κύριο αριθμό. Οι αρνητικοί εκθέτες αποτελούν κατά κάποιον τρόπο κατοπτρισμό, πληροφορώντας μας για το πλήθος των ψηφίων στα δεξιά της υποδιαστολής (έτσι που το 10 -4 σημαίνει 0,0001). Παρόλο που θεωρώ πολύ χρήσιμη αυτή τη μέθοδο, πάντα με εκπλήσσει πώς κάποιος που διαβάζει «1,4·10 9 km 3 » κατανοεί αμέσως ότι πρόκειται για 1,4 δισεκατομμύρια κυβικά χιλιόμετρα, καθώς και ότι επιλέγει τον πρώτο αντί για τον δεύτερο συμβολισμό (ειδικότερα σε ένα βιβλίο που απευθύνεται στο ευρύ κοινό, όπως αυτό από το οποίο πή­ ρα το παράδειγμα). Υποθέτοντας πως ένα μεγάλο μέρος του ευρύτερου αναγνωστικού κοινού είναι εξίσου μη-μαθηματικό με εμένα, δηλώνω ότι θα χρησιμοποιώ αυτούς τους συμβολισμούς με φειδώ, παρόλο που σε μερικές περιπτώσεις είναι αναπόφευκτοι, ειδικά σε ένα κεφάλαιο όπου αναφερόμαστε σε κοσμικές κλίμακες.