Μια ιστορία του 20ού αιώνα: Ο αιώνας των μεγάλων αλλαγών

Σχετικότητα • Διαγράφοντας τον ομφαλό | 37 δούμε στη συνέχεια, δεν υπάρχει «κέντρο του σύμπαντος», αλλά για την ώρα ας διώξουμε μακριά τη σκέψη ότι είμαστε τόσο ανίκανοι. Επομένως, πώς μπορούμε να πούμε κάτι με σιγουριά για τη θέση μας ή για τη θέση του φλιτζανιού; Μπορεί να μην υπάρχει ένα πραγ- ματικά «σταθερό σημείο» το οποίο να μπορούμε να χρησιμοποιή- σουμε, αλλά είμαστε ελεύθεροι να προβάλουμε τα δικά μας πλαίσια αναφοράς όπου μας αρέσει. Για παράδειγμα, είναι δυνατόν να δη- μιουργήσουμε ένα πλαίσιο αναφοράς με κέντρο τον εαυτό μας, το οποίο μας επιτρέπει να πούμε ότι το φλιτζάνι του τσαγιού κινείται σε σχέση μ’ εμάς. Ή να δημιουργήσουμε ένα πλαίσιο αναφοράς με κέντρο το φλιτζάνι, κάτι που θα σήμαινε ότι κινούμαστε εμείς σε σχέση με το φλιτζάνι. Όμως δεν μπορούμε να πούμε ότι ένα από αυτά τα πλαίσια αναφοράς είναι σωστό ή πιο έγκυρο από κάποιο άλλο. Αν λέγαμε ότι το φλιτζάνι του τσαγιού κινήθηκε σε σχέση μ’ εμάς, θα ήταν σαν να παραδεχόμασταν την εγγενή προδιάθεσή μας ως προς το τσάι. Στο βιβλίο Σχετικότητα που έγραψε ο Αϊνστάιν το 1917 υπάρχει ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα που δείχνει γιατί ένα πλαίσιο ανα- φοράς δεν είναι πιο έγκυρο από κάποιο άλλο. Στην πρωτότυπη έκ- δοση στη γερμανική γλώσσα ο Αϊνστάιν χρησιμοποιούσε σε ένα παράδειγμα την Πλατεία Πότσνταμερ ως πλαίσιο αναφοράς. Όταν το βιβλίο μεταφράστηκε στα αγγλικά, η Πλατεία Πότσνταμερ έγινε η Πλατεία Τραφάλγκαρ του Λονδίνου. Όταν έπαψαν να υπάρχουν πνευματικά δικαιώματα και το βιβλίο εκδόθηκε σε ηλεκτρονική μορ- φή, σημείο αναφοράς έγινε η Πλατεία Τάιμς της Νέας Υόρκης, επει- δή, κατά τη γνώμη του εκδότη, αυτή η πλατεία είναι «σήμερα για τους αγγλόφωνους η γνωστότερη / πιο αναγνωρίσιμη τοποθεσία». Με άλλα λόγια, το σημαντικό για το κέντρο αναφοράς είναι ότι έχει οριστεί ως τέτοιο. Πρακτικά θα μπορούσε να είναι οπουδήποτε. Επομένως, το πρώτο βήμα για να κατανοήσουμε τη σχετικότητα