Μια ιστορία του 20ού αιώνα: Ο αιώνας των μεγάλων αλλαγών

36 το πλαίσιο του καρτεσιανού χώρου είναι προϊόν του νου μας, όπως οι γραμμές γεωγραφικού μήκους με σημείο αναφοράς το Γκρίνουιτς, προϊόν τo οποίo προβάλλουμε στον κόσμο προκειμένου να τον συλ- λάβουμε. Δεν υπάρχει πραγματικά. Είναι επιπλέον αυθαίρετο. Το κέντρο αυτού του πλαισίου θα μπορούσε να είναι οπουδήποτε. Ενστικτωδώς θεωρούμε ότι θα πρέπει να κινούμαστε –ή να μην κινούμαστε– είτε εμείς είτε το φλιτζάνι σε σχέση με κάποιο καθορι- σμένο «υπόβαθρο». Όμως αν υπάρχει ένα καθορισμένο «υπόβαθρο», τι θα μπορούσε να είναι; Στην καθημερινή μας ζωή το στέρεο έδαφος κάτω από τα πόδια μας είναι σημείο αναφοράς με βάση το οποίο κρίνουμε τα πάντα. Ζώντας με ένα τόσο σαφές και σταθερό σημείο αναφοράς είναι δύ- σκολο να φανταστούμε ένα πλαίσιο χωρίς σταθερό σημείο αναφοράς. Όμως πόσο σταθερό είναι το έδαφος; Από τη δεκαετία του 1960 που υιοθετήσαμε τη θεωρία των τεκτονικών πλακών, γνωρίζουμε ότι οι ήπειροι κινούνται βραδέως. Αν αναζητούμε ένα σταθερό σημείο, αυτό δεν μπορεί να είναι το έδαφος πάνω στο οποίο στεκόμαστε. Θα μπορούσαμε αντ’ αυτού να ορίσουμε τη θέση μας με σημείο αναφοράς το ίδιο το κέντρο της Γης; Ούτε αυτό είναι σταθερό, αφού η Γη περιφέρεται γύρω από τον Ήλιο με ταχύτητα που υπερβαίνει τα 100.000 χιλιόμετρα την ώρα. Μήπως μπορούμε να ορίσουμε τον Ήλιο ως το σταθερό σημείο αναφοράς μας; Ο Ήλιος κινείται γύρω από το κέντρο του Γαλαξία μας με ταχύτητα 220 χιλιομέτρων ανά δευτερόλεπτο. Με τη σειρά του ο Γαλαξίας μας κινείται με τα- χύτητα 552 χιλιομέτρων ανά δευτερόλεπτο σε σχέση με το υπόλοι- πο σύμπαν. Τι γίνεται με το ίδιο το σύμπαν; Δεν θα μπορούσαμε, δίνοντας την ύστατη μάχη και σε μια απέλπιδα προσπάθεια να ορίσουμε ένα σταθερό σημείο, να δηλώσουμε ότι το κέντρο του σύμπαντος είναι ο ομφαλός μας; Η απάντηση είναι και πάλι αρνητική. Όπως θα