Μήτρα: Εκεί που αρχίζουν όλα

ΜΗΤΡΑ 24 αντικείμενο που έχει νόημα μόνο στον βαθμό που προβλέπει το μέλλον του εμβρύου. Προβάλλοντας τα πρότυπα της γυναικείας αγνότητας και παρθενίας στο κατεξοχήν γυναικείο όργανο, δημιούργησε ένα δόγμα, το μοντέλο της άσηπτης μήτρας, που μόλις πρόσφατα αμφισβητήθηκε ουσιαστικά. Όπως πολλές επικρατούσες, ακόμα και σήμερα, επιστημονικές θεω­ ρίες, το εν λόγω μοντέλο περιγράφηκε αρχικά από έναν λευκό Ευρωπαίο άνδρα, εν προκειμένω τον Theodor Escherich, Γερμανοαυστριακό παι- δίατρο με μεγάλο μουστάκι και διαπεραστική ματιά. Σε αντίθεση, ωστό- σο, με τα περισσότερα σοβαρά επιστημονικά δόγματα, η ιδέα της άση- πτης μήτρας είχε ταπεινή καταγωγή: μια μαύρη παχύρρευστη πάστα μηκωνίου (το μηκώνιο σε απλή γλώσσα είναι τα κακά του νεογέννητου). Από την αρχή της σταδιοδρομίας του στη Βιέννη, ο Escherich ταξίδευε στο Παρίσι, όπου παρακολουθούσε διαλέξεις διαπρεπών επιστημόνων της εποχής. Ένας από αυτούς ήταν ο νευρολόγος Ζαν-Μαρτέν Σαρκό, που, στη θεωρία του για την υστερία, παρουσίαζε το γυναικείο σώμα ως επικίνδυνο πεδίο ψυχικής και φυσικής νόσου. Το ζωηρό ενδιαφέ- ρον του ίδιου του Escherich για τον γυναικείο οργανισμό τον οδήγησε στο Μόναχο, όπου μελέτησε τις βιοχημικές ιδιότητες του μηκωνίου που αποβάλλεται σε διάφορα διαστήματα μετά τον τοκετό. 2 Τα πειράματά του, αν και δύσοσμα, φαίνονταν να αποδεικνύουν κάτι σημαντικό: ότι το νεογνικό έντερο είναι αρχικά καθαρό από μικρόβια και, μόνο κατά τις πρώτες ώρες και ημέρες της ζωής εκτός μήτρας, αρχίζει να αποικί- ζεται από μικροοργανισμούς. Η ίδια η μήτρα ήταν –ή τουλάχιστον φαινόταν να είναι– ένα απολύτως καθαρό περιβάλλον, στο οποίο το έμβρυο αναπτυσσόταν καλά. Οι συνάδελφοι του Escherich αποδέχθηκαν αμέσως αυτή την ιδέα – είτε λόγω της σχολαστικής μεθοδολογίας του είτε γιατί εξέφραζε και ευνοούσε τα κλισέ της εποχής για τη μητρική αγνότητα. Το 1900 πήρε τη σκυτάλη ο Γάλλος παιδίατρος Henri Tissier, ο οποίος ήταν ο πρώτος που δήλωσε ότι «Το έμβρυο ζει σε ένα περιβάλλον χωρίς μικρόβια» 3 , συμπεραίνοντας από τα δικά του πειράματα ότι το νεογνικό έντερο ξεκινά πεντακάθαρο μέχρι που αποικίζεται από μικροοργανισμούς κα- τά τη διέλευση από τον διαβόητα ύπουλο γυναικείο κόλπο. Έτσι, υιο- θετήθηκε το λεγόμενο μοντέλο της άσηπτης μήτρας ως μια επιτυχημέ-