Μελετώντας και διδάσκοντας την Ελληνική Επανάσταση στο σύγχρονο σχολείο

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ / 17 για πολλοστή φορά ότι η εργασία στο διδακτικό αντικείμενο διαπαιδαγωγεί, αλλά εφόσον αυτό γίνεται πρωτίστως με εργασία εντός του μαθήματος και ακολούθως με την ατομική μελέτη. Έτσι, τον τρίτο περίπου χρόνο σχημάτισα μια βασική δομή που εφάρμοζα στο κάθε τρίωρο μάθημα και για κάθε μάθημα του εξαμήνου. Τρία τέταρτα διδασκαλία από την έδρα, μία και πλέον ώρα συζήτησης για τα θέματα του μαθήματος της ημέρας, χωρίς να αφήνω μονίμως τους ίδιους και τους ίδιους να μιλάνε, και τέλος, για περίπου είκοσι λεπτά μια πολύ σύντομη γραπτή δοκιμα- σία γύρω από την κεντρική επιστημονική έννοια του μαθήματος που δίδασκα και βαθμολογούσα. Επιπλέον, στη διάρκεια του εξαμήνου οι φοιτητές έπρεπε να συ- ντάξουν μια περίληψη για καθένα από τα τρία βιβλία του μαθήματος τα οποία όφειλαν να μελετήσουν. Όποιος φοιτητής λάμβανε από τις προηγούμενες βαθ- μολογίες κατά μέσο όρο έξι και άνω δεν χρειαζόταν να δώσει εξαμηνιαίες εξετά- σεις. Αλλά και όσοι φοιτητές έδιναν εξετάσεις έπρεπε να απαντήσουν σε μία και μοναδική ερώτηση κρίσης συντάσσοντας ένα σύντομο κείμενο υπό μορφή ιστο- ρικού δοκιμίου με ανοικτά βιβλία (όποια ήθελαν εκτός από τα σχολικά) και με τα κινητά τηλέφωνα κλειστά και ακουμπισμένα στην έδρα. Η συμμετοχή στο μάθημα απογειώθηκε, το ίδιο και η επιτυχία των φοιτητών σε κάθε εξάμηνο. Προφανώς, οι προσαρμογές αυτής της μεθόδου μπορεί να είναι πολλές και ορισμένες τις δοκίμασα σε άλλα μαθήματα, ιδίως σε μαθήματα επιλογής. Αλλά όλες απαιτούν αρκετή πρόσθετη δουλειά από τον καθηγητή. Εγώ είχα την τύχη να βοηθηθώ από τον δρα Κώστα Κατσάπη και ακολούθως από τον δρα Σίμο Μποζίκη. Ωστόσο, ειδικά για τη διδασκαλία της Επανάστασης υπήρχαν, και εν μέρει εξακολουθούν να παρεμβάλλονται, γενικότερα πολιτισμικά πλαίσια υπό τη μορφή των κοινών τόπων και των στερεοτύπων του κυρίαρχου δημόσιου λόγου. Αποτελούν εμπόδια στον επιστημονικό ορθολογισμό εν γένει και στη διδασκαλία του 1821 ειδικότερα, επειδή ακριβώς η Επανάσταση αντιστοιχεί σε κομβικό ιδρυτικό γεγο- νός με αμιγώς ανατρεπτικό χαρακτήρα. Όλα αυτά τα εμπόδια συνιστούν ένα είδος ιρασιοναλισμού με επιθετικό χαρακτήρα. Πρόκειται, λόγου χάρη, για το πώς ο επαναστατικός πόλεμος προβάλλεται σαν ηρωισμός, οπότε ένα επίθετο αρκεί ώστε σαν πέπλο να σκεπάσει την ορθολογική και μεθοδική οργάνωση του πολέμου από τους Έλληνες∙ η ιστορική αγραμματοσύνη (αλλά και η κουτοπονηριά) της ελληνικής Εκκλησίας που παριστάνει την πρωτοπορία εκεί όπου λίγοι ιεράρχες υπήρξαν απλώς συμπληρωματικοί∙ το γεγονός ότι οι Έλληνες στηρίχτηκαν πρω-