Μαζί: Ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο για τον 21ο αιώνα

ΜΑΖΙ: ΕΝΑ ΝΕΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΓΙΑ ΤΟΝ 21ο ΑΙΩΝΑ 36 προς τους πόρους που χρειάζονται για να αποκτήσουν παιδεία, επαρ- κή τροφή, στέγη ή πολιτική ελευθερία. Αυτό διευρύνει τον στόχο του κοινωνικού συμβολαίου πολύ πέρα από το εισόδημα, ώστε να περι- λαμβάνει πλέον πιο ίσα αποτελέσματα, αλλά και τη δυνατότητα να ζήσει κάποιος μια καλή ζωή. Σημαίνει επίσης πως, όταν τα άτομα δεν έχουν πολλές επιλογές –όταν, για παράδειγμα, στερούνται το δικαίω­ μα στην εκπαίδευση ή την περίθαλψη–, το κοινωνικό συμβόλαιο έχει, στην περίπτωσή τους, αποτύχει. Η άποψή μου, που διέπει την ανά- λυση στο παρόν βιβλίο, είναι ότι ο στόχος του κοινωνικού συμβολαίου θα πρέπει να καθορίζεται από την κοινωνία, και κατά τη διαδικασία να σταθμίζεται μια ευρεία ποικιλία δεικτών, μεταξύ αυτών το εισόδη- μα και η υποκειμενική ευζωία, αλλά και δείκτες όπως οι δυνατότητες, η ευκαιρία και η ελευθερία. Η συναίνεση επί των ερωτημάτων αυτών τείνει να επηρεάζει το πόσες από τις παροχές του κοινωνικού συμβολαίου ανατίθενται στην ιδιωτική ή τη δημόσια σφαίρα, κάτι που ποικίλλει σε τεράστιο βαθμό από χώρα σε χώρα. Έτσι ορίζονται γενικά οι αριστερές και οι δεξιές πολιτικές εδώ και δεκαετίες, αν και τα τελευταία χρόνια είναι πιο θολά τα όρια των ορισμών. ΗΜάργκαρετ Θάτσερ, ως πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου, είπε το εξής χαρακτηριστικό: «Δεν υπάρχει κάτι που λέμε κοινωνία. Υπάρχουν άτομα, άντρες και γυναίκες, και υπάρχουν και οικογένειες. Και καμία κυβέρνηση δεν μπορεί να κάνει τίποτα παρά μόνο μέσω ανθρώπων, και οι άνθρωποι πρέπει πρώτα να φροντίζουν τον εαυτό τους. Καθήκον μας είναι να φροντίζουμε πρώτα τον εαυτό μας και στη συνέχεια να φροντίζουμε τους γείτονές μας». 27 Η άποψη αυτή υπονοεί ότι το κοινωνικό συμβόλαιο θα πρέπει να βασίζεται πολύ περισσότερο στην ατομική ευθύνη – οι οικογένειες είναι υπεύθυνες για τη φροντίδα των παιδιών τους, τα ιδιωτικά σχο- λεία ενισχύονται, επικρατεί μια μινιμαλιστική προσέγγιση στη στήρι- ξη των εισοδημάτων, αλλά και μεγάλη εξάρτηση από τις ιδιωτικές ασφαλιστικές αγορές για την αντιμετώπιση κινδύνων όπως είναι τα ατυχήματα, η αναπηρία και οι περιβαλλοντικές ζημιές, για παράδειγ- μα οι πλημμύρες. Άλλοι προκρίνουν μια πιο μαξιμαλιστική προσέγγιση σε ό,τι αφο-