Μαζί: Ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο για τον 21ο αιώνα

ΤΙ ΕΊΝΑΙ ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΌ ΣΥΜΒΌΛΑΙΟ; 31 ναμικού, έγινε ένα όλο και πιο σημαντικό τμήμα του κοινωνικού συμβολαίου, και κατέληξε σε αυτό που πλέον αποκαλούμε κράτος πρόνοιας. Ο συντηρητικός Πρώσος Ότο Φον Μπίσμαρκ συνήθως θεωρείται ο πρώτος που κατοχύρωσε νομικά την κοινωνική αλληλεγγύη, όταν από τη θέση του καγκελάριου θέσπισε με νόμο ένα υποχρεωτικό ασφα- λιστικό πρόγραμμα για συντάξεις και ασθένειες στη Γερμανία του 1889. Τα κίνητρά του ήταν να κάνει πιο αποδοτική την οικονομία και να αποτρέψει πιο ριζοσπαστικές προτάσεις, προερχόμενες από τους σοσιαλιστές αντιπάλους του, όπως η απαλλοτρίωση της περιουσίας. Σε μια ρηξικέλευθη επιστολή προς το γερμανικό κοινοβούλιο, έγραψε: «Εκείνοι που δεν μπορούν να εργαστούν λόγω ηλικίας ή αναπηρίας έχουν εύλογες αξιώσεις να λάβουν φροντίδα από το κράτος». Η ηλικία συνταξιοδότησης ορίστηκε στα εβδομήντα έτη, κάτι που, δεδομένου του προσδόκιμου ζωής κατά τη συνταξιοδότηση στη Γερμανία εκείνη την περίοδο, σήμαινε ότι το κράτος θα έδινε σύνταξη για επτά χρόνια κατά μέσο όρο. 15 Στο Ηνωμένο Βασίλειο, το πρώτο άτομο που ζήτησε συλλογική ευθύνη για την υγειονομική περίθαλψη, μέσω της Βασιλικής Επιτρο- πής για τους Νόμους περί Φτωχών του 1909, ήταν η Μπίατρις Γουέμπ, η οποία πρότεινε τη συγκρότηση μιας εθνικής υπηρεσίας υγείας. Ο Γουίλιαμ Μπέβεριτζ (διευθυντής του LSE, 1919-37) είναι όμως εκεί- νος στον οποίο αποδίδεται το πρώτο πλήρες σχέδιο για ένα κράτος πρόνοιας που θα ικανοποιούσε τις ανάγκες των πολιτών «από την κούνια ως τον τάφο». Για την εξάλειψη των «πέντε γιγάντων», της ένδειας, της άγνοιας, της στέρησης, της οκνηρίας και της ασθένειας, το σχέδιο του Μπέβεριτζ ήταν να συνεισφέρουν όλοι σε ένα ταμείο κοινωνικής ασφάλισης, και να λαμβάνουν ως αντάλλαγμα τα ίδια δικαιώματα σε παροχές, όπως είναι η υγειονομική περίθαλψη ή η ασφάλιση ανεργίας. 16 Τα κράτη πρόνοιας εξελίχθηκαν πολύ διαφορετικά σε άλλα μέρη κατά τη διάρκεια του εικοστού αιώνα. Σε χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Αυστραλία δόθηκε μεγαλύτερη έμφαση στην ατομική ευθύνη, οπότε οι εισφορές και η μικρής έκτασης αναδιανομή εισοδή-