Μαζί: Ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο για τον 21ο αιώνα

ΤΙ ΕΊΝΑΙ ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΌ ΣΥΜΒΌΛΑΙΟ; 27 η κακή συμπεριφορά αποτελεί πιο συχνά προϊόν της ανατροφής, των στερήσεων ή ακόμα και μιας ψυχικής ασθένειας. Οι ηθικές κρίσεις για την ατομική συμπεριφορά και την υπευθυνότητα βρίσκονται συχνά στο επίκεντρο ερωτημάτων για το πόσο γενναιόδωρο πρέπει να είναι το κοινωνικό συμβόλαιο. Ο πιο σημαίνων φιλόσοφος του εικοστού αιώνα που ανέλυσε το κοινωνικό συμβόλαιο ως βάση για τη δημιουργία μιας δίκαιης κοι- νωνίας ήταν ο Τζον Ρολς. 12 Υποστήριξε ότι θα πρέπει να σχεδιάσου- με το κοινωνικό συμβόλαιο πίσω από ένα «πέπλο άγνοιας» – που σημαίνει ότι δεν θα έχουμε πρότερη γνώση ως προς το ποια θα είναι η δική μας θέση σε εκείνη την κοινωνία. Μη γνωρίζοντας αν θα ξε- κινήσουμε τη ζωή μας ως προνομιούχοι ή ως άποροι, θα δημιουργή- σουμε ένα κοινωνικό συμβόλαιο δίκαιο. Η αρχή του των ίσων ευκαι- ριών υποστηρίζει ότι «εκείνοι που βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο ταλέ- ντου και ικανοτήτων, και έχουν την ίδια προθυμία να τα χρησιμοποιή­ σουν, θα πρέπει να έχουν τις ίδιες προοπτικές επιτυχίας ανεξάρτητα από την αρχική τους θέση στο κοινωνικό σύστημα». 13 Σήμερα, η έννοια της ισότητας ευκαιριών βρίσκεται στην καρδιά πολλών προσδοκιών που τρέφουν οι πολίτες ανά τον κόσμο, ενώ η αντίληψη ότι λείπει αποτελεί σημαντική πηγή άγχους και δυσαρέσκειας. Στις σύγχρονες κοινωνίες υφίσταται η προσδοκία ότι εκείνοι που θα προσπαθήσουν σκληρά θα βελτιώσουν τη θέση τους. Αυτό δεν ίσχυε πάντοτε, και σε πολλές παραδοσιακές κοινωνίες υπήρχε μια σχεδόν μοιρολατρική αποδοχή της επικρατούσας ιεραρχίας, με μερι- κούς να υποστηρίζουν ότι αυτή ήταν απαραίτητη για την κοινωνική τάξη. Σήμερα, όμως, οι περισσότερες χώρες περιλαμβάνουν την κοι- νωνική κινητικότητα στο κοινωνικό συμβόλαιο, επειδή κάτι τέτοιο φαντάζει πιο δίκαιο, βελτιώνει την κοινωνική συνοχή και επιτρέπει τη συλλογική δράση. Οι φτωχοί πρέπει να έχουν την προσδοκία ότι οι ίδιοι ή τα παιδιά τους θα βρεθούν σε καλύτερη θέση. Οι πλούσιοι πρέπει να φοβούνται ότι τα παιδιά τους θα είναι πιο φτωχά, ώστε να καλλιεργηθεί το ενδιαφέρον τους για τους λιγότερο προνομιούχους και να δημιουργηθεί μια αίσθηση του κοινού συμφέροντος. Στην πράξη, οι χώρες ποικίλλουν σε τεράστιο βαθμό ως προς την