Μάρξ και μαρξισμός

MAΡΞ ΚΑΙ ΜΑΡΞΙΣΜΟΣ 8 και επιθυμούσε να θέσει τέλος στη φτώχεια κι επομένως στην ανάγκη για παρηγοριά. Κι όμως δεν είναι καν σαφές αν ο Μαρξ κατέστη «σπουδαίος» επειδή τα έργα του ήταν τόσο δημοφιλή ή επειδή εξέφρασε μια ιδέα, της οποίας η ώρα είχε πια έρθει. Όταν πέθανε, ένα μεγάλο μέρος των γραπτών του (περίπου τα τρία τέταρτα) ήταν ακόμα άγνωστο. 3 Ελάχιστοι πλέον διαβάζουν τις πρώιμες πολεμικές, όπως Η αγία οικογένεια (1845) ή Η αθλιότητα της φιλοσοφίας (1847), κι ακόμα λιγότεροι τη Δίκη των κομμουνιστών της Κολωνίας (1852) ή την ανιαρή διατριβή κατά του Μαξ Στίρνερ στη Γερμανική ιδεολογία (1845-46). Μέ- χρι τον θάνατό του, είχαν κάνει την εμφάνισή τους η Κριτική της πολιτικής οικονομίας (1859) και ο πρώτος τόμος του Κεφα- λαίου (1867). Η 18η Μπρυμαίρ του Λουδοβίκου Βοναπάρτη (1852) και Ο εμφύλιος πόλεμος στη Γαλλία (1871) κάτι έλεγαν για την πολιτική και ιστορική ανάλυση του Μαρξ. Και φυσικά το Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος (1848) αντιπροσώ- πευε το συνολικό πρόγραμμα του Μαρξ. Μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα, η κληρονομιά αυτή είχε αυξηθεί. Οι εκδόσεις των έργων του Μαρξ, αλλά και οι σχολια­ σμοί των γραπτών του, ειδικά στην ΕΣΣΔ και την Ανατολική Γερμανία, ήταν πάντα επιλεκτικές. Μέχρι τη δεκαετία του 1920 πολλά από τα χειρόγραφά του είχαν συγκεντρωθεί στη Μόσχα από τον πρώτο σπουδαίο μαρξολόγο, τον Νταβίντ Ριαζάνοφ, ο οποίος αργότερα εκτελέστηκε από τον Στάλιν. Η αλληλογρα- φία του εμφανιζόταν σποραδικά. Ένα σημαντικό πρώιμο κεί- μενο, η Κριτική της εγελιανής φιλοσοφίας του κράτους και του δικαίου (1843), εκδόθηκε το 1927. 4 Το 1932 εμφανίστηκαν τα «Παρισινά χειρόγραφα» (1844), των οποίων η θεωρία της αλλοτρίωσης πρόσφερε κατά τα φαινόμενα μια «ανθρωπιστική»