Μάρξ και μαρξισμός

MAΡΞ 42 ριπτε το υπάρχον σύστημα εμπορίου ως ηθικά ταπεινωτικό. Η ιδέα του για μια κοινότητα μικρής κλίμακας, το φαλαγγιστήριο ( phalanstère ), που και πάλι περιοριζόταν σε λίγες χιλιάδες κα- τοίκους, δεν ήταν κομμουνιστική. Η γη, τα κτίρια και τα μηχα- νήματα θα ήταν κοινή ιδιοκτησία, αλλά τα κέρδη θα μοιράζο- νταν με βάση το κεφάλαιο που είχε επενδυθεί (τέσσερα δωδέ- κατα), την εργασία που είχε απαιτηθεί (πέντε δωδέκατα) και το ταλέντο (τρία δωδέκατα). Στο σύστημα αυτό, το οποίο ήταν ψυχολογικά πιο εκλεπτυσμένο και περίπλοκο από του Όουεν, ο Φουριέ πρότεινε την προσαρμογή των διαφόρων εργασιών στα πάθη του κάθε ατόμου και τη συχνή εναλλαγή των ρόλων· μεγάλη αφθονία και ποικιλία στο φαγητό· σεξουαλικά ικανο- ποιητική ζωή εντός της κοινότητας. ΟΜαρξ συμμεριζόταν αυτό το όραμα της εργασίας επειδή το θεωρούσε στην ιδανική του μορφή μια δημιουργική αντανάκλαση των εσωτερικών ικανο- τήτων και κλίσεων. Ο τελευταίος σημαντικός κοινοτιστής ήταν ο Ετιέν Καμπέ (1788-1856), που ενέπνευσε επίσης ένα εθνικό πολιτικό κί- νημα βασισμένο στα σχέδιά του, τα οποία είχαν εκφραστεί από νωρίς στο μυθιστόρημα Ταξίδι στην Ικαρία (1840). * Οι προτά- σεις του για μια αμερικανική κομμουνιστική αποικία συζητή- θηκαν από Γερμανούς κομμουνιστές στο Λονδίνο για μια ολό- κληρη εβδομάδα το 1847, μόνο για να απορριφθούν (εν μέρει εξαιτίας της επιρροής του Μαρξ και του Ένγκελς) με την αιτιο­ λογία ότι η μετανάστευση σήμαινε την εγκατάλειψη του σκοπού και ότι ο κομμουνισμός δεν μπορούσε να εγκαθιδρυθεί σε * [Étienne] Cabet, Ταξίδι στην Ικαρία , μτφρ. Η. Τσαρνά-Κόχυλα, Εται- ρεία Ικαριακών Μελετών, Αθήνα 2010.