Μάρξ και μαρξισμός

MAΡΞ 40 κοινού. Ο Όουεν είχε την ελπίδα ότι αυτό το «κοινωνικό σύ- στημα», για το οποίο σύντομα χρησιμοποιήθηκε το συντομό- τερο σοσιαλισμός [social system], κάποια στιγμή θα αντικαθι- στούσε όλες τις υπάρχουσες μορφές οργάνωσης και θα εγκα- ταλείπονταν οι μεγάλες πόλεις και η κεντροποιημένη βιομη- χανία. Οι οπαδοί του, κατά κύριο λόγο ο Τζορτζ Μούντι, ο Γουίλιαμ Τόμσον και ο Τζον Γκρέι, έγιναν οι πρώτοι κριτικοί της νέας επιστήμης της νεωτερικότητας, της φιλελεύθερης πο- λιτικής οικονομίας, από σοσιαλιστική σκοπιά. Πρότειναν μια στοιχειώδη θεωρία κρίσης (η πρώτη εμφανίστηκε το 1825) που θα γινόταν η βάση για τη μετέπειτα σύλληψη του Μαρξ· έδινε επίσης μια εξήγηση του γιατί οι μισθοί ήταν χαμηλότεροι από την αξία της εργασίας και περιέγραφε τον τρόπο που θα μπορούσε η εργασία να αμειφθεί δίκαια. 32 Η ανάγκη για τέτοιες προτάσεις προέκυπτε από μια όλο και πιο φανερή επιδείνωση στη ζωή εκείνων που εργάζονταν στα νέα μηχανήματα. Όπως και ο Μαρξ το 1844, κάτι που θα δού- με στη συνέχεια, ο Όουεν επέλεξε ως σημείο εκκίνησης τη δι- αβρωτική επίδραση του καταμερισμού της εργασίας, όπως αυτή περιγράφεται από τον Άνταμ Σμιθ στα διάσημα αποσπά- σματά του περί «πνευματικού ακρωτηριασμού» στο Πέμπτο Βιβλίο του Πλούτου των εθνών (1776). Αφού στο Πρώτο Βιβλίο ο Σμιθ είχε δηλώσει πόσο αποδοτική ήταν η εξειδίκευση στα εργαστήρια για την κατασκευή προϊόντων όπως οι καρφίτσες, γιατί κάθε άτομο ήταν πιο παραγωγικό αν αφοσιωνόταν μόνο σε ένα μέρος της εργασίας, τώρα στρεφόταν στα αρνητικά απο- τελέσματα που προέκυπταν. Το ανησυχητικό ήταν, σημείωνε, ότι η μεγάλη εξειδίκευση και η συνεχής επανάληψη ενδέχεται να καταστήσουν το εργατικό δυναμικό «όσο πιο ηλίθιο και