Μάρξ και μαρξισμός

Ο ΝΕΑΡΌΣ ΚΑΡΛ 35 εγωιστικός άνθρωπός του πορεύεται απαρέγκλιτα προς τον κομμουνισμό εξαιτίας του καθαρού εγωισμού του. Να ο τρόπος να απαντήσεις στον τύπο. Και δεύτερον, πρέπει κάποιος να του πει ότι μέσα στον εγωισμό της η ανθρώπινη καρδιά ανήκει εξαρχής στον εαυτό της, αλτρουιστική και γεμάτη αυτοθυσία, με τρόπο ώστε ο ίδιος να καταλήγει σε όσα καταπολεμά» (38: 12) – κάτι που προφανώς σημαίνει ότι θέλει και την πίτα ολό- κληρη και τον σκύλο χορτάτο. Για άλλη μια φορά, ο Μαρξ δεν φαίνεται ιδιαίτερα πεπεισμένος από αυτές τις θέσεις. Μια άλλη δυνατότητα προτάθηκε όμως σε αυτό το σημείο από τον Μόζες Χες (που αναφέρεται παρακάτω), αλλά και από τον Έντουαρντ Γκανς (1797-1839), έναν από τους λέκτορες του Μαρξ στα 1836-38, ο οποίος είχε ασπαστεί τις ιδέες του σενσιμονισμού. Οι δυο τους υποστήριξαν ότι η πρόοδος της συνεργασίας στη σύγχρονη κοινωνία αντικαθιστούσε τον αντα- γωνισμό, συμπεριλαμβανομένης της «εκμετάλλευσης ανθρώ- που από άνθρωπο», ένα «πλήρες τέλος» το οποίο θα επιτυγχα- νόταν μέσω μιας «αναπόφευκτης» επανάστασης. 29 Ο Γκανς είχε επισκεφτεί εργοστάσια στην Αγγλία το 1830-31 και είχε φτάσει στο συμπέρασμα ότι οι εργάτες δεν ζούσαν σε καλύτερες συνθήκες από τους σκλάβους ή τους δουλοπάροικους της φεου­ δαρχίας. Έγραψε μάλιστα για τον «αγώνα του προλεταριάτου ενάντια στη μεσαία τάξη» και υποστήριξε ότι ο «ελεύθερος συνεταιρισμός» ή «συνεργασία» ( Vergesellschaftung ) ήταν η απαραίτητη αντίδραση των εργατών. Σε αντίθεση με τον Χέγκελ, ο Γκανς θεωρούσε ότι η φτώχεια δεν ήταν αναπόφευκτη και θα μπορούσε να έρθει το τέλος της. Προειδοποίησε όμως επί- σης ότι μια κοινωνία που βασίζεται στο σενσιμονικό σύνθημα «στον καθένα σύμφωνα με τις ικανότητές του» μπορεί εύκολα