Μάρξ και μαρξισμός

MAΡΞ 18 χούς. Η Ενριέτα, η σύζυγός του, προερχόταν από οικογένεια Ολλανδών ραβίνων. Ο νεαρός Καρλ περνούσε τις περισσότερες σχολικές του μέρες διαβάζοντας κλασικούς συγγραφείς όπως ο Όμηρος και ο Οβίδιος. Δεν ήταν ιδιαίτερα διακεκριμένος μαθητής. Ο διευ­ θυντής του σχολείου του ήταν ρεπουμπλικάνος που συντασ- σόταν με τον Ρουσό και τον Καντ, και θεωρούσε ότι η Γαλλική Επανάσταση του 1789 προώθησε τις αρχές του Διαφωτισμού για ελευθερία και ισότητα. Ο Μαρξ απορρόφησε αυτές τις αρ- χές και σε ένα από τα πρώτα του δοκίμια (1835) επέμενε ότι η επιλογή επαγγέλματος θα πρέπει να υπαγορεύεται από «το καλό της ανθρωπότητας και της δικής μας τελειοποίησης», με το πλέον ευτυχισμένο άτομο να είναι «εκείνο που έχει κάνει τους περισσότερους ανθρώπους ευτυχισμένους» (1: 8). Βλέ- πουμε εδώ ότι στην ηλικία των δεκαεφτά ετών είχε μια επιθυ- μία να ορίσει τη «φύση του ανθρώπου» με «τη σπίθα του θείου στο στήθος του, ένα πάθος για ό,τι είναι καλό, έναν αγώνα για γνώση, έναν πόθο για την αλήθεια» (1: 637) 2 – ορισμός που μπορεί να εφαρμοστεί και για τον ίδιο του τον εαυτό του και που τον διέπει σε όλη του τη ζωή. Τριάντα πέντε χρόνια αργό- τερα γράφει στην κόρη του Λόρα, σχετικά με το ζήτημα της Ιρλανδίας, ότι ενώ επιθυμούσε να επιταχύνει την ταξική πάλη, τον «επηρέαζαν επίσης και αισθήματα για την ανθρωπότητα» (43: 449). Τα τελευταία αποτέλεσαν κυρίαρχο μοτίβο στη ζωή του. «Εκείνοι που έχουν την καλοτυχία να μπορούν να αφοσι- ωθούν σε επιστημονικές ενασχολήσεις πρέπει να είναι οι πρώ- τοι που θα θέσουν τη γνώση τους στην υπηρεσία της ανθρω- πότητας». Ένα από τα αγαπημένα του ρητά ήταν: «Δούλεψε για την ανθρωπότητα», θυμάται ο γαμπρός του Πολ Λαφάργκ. 3 Δεν