Μάνος Ελευθερίου: Μαλαματένια λόγια

Μ Α Λ Α Μ Α Τ Ε Ν Ι Α Λ Ο Γ Ι Α 19 στο ραδιόφωνο και έβαλε τη γιαγιά μου και τραγού- δησε, εβδομήντα οκτώ χρονών γυναίκα. Είχε μια φωνή κοντράλτα. Η μητέρα μου έγραφε και ποιήμα- τα – τα έδωσε κάπου και χαθήκαν. Ζωγράφιζε κιόλας και έχω πολλά έργα της, λίγο τρομακτικά, εντελώς καφκικά έργα. Έγραψε και μια μικρή αυτοβιογραφία. Τη δακτυλογράφησα σε τέσσερα αντίτυπα και τη μοι- ραστήκαμε τα τέσσερα αδέλφια. Έχει και μια φοβερή τραγική σκηνή εκεί. Γνώρισε τον πατέρα της, παιδά- κι μια φορά, και αυτός δεν της έδωσε ούτε ένα δω- ράκι. Και τον ξαναείδε πια μεγάλη, ύστερα από εί- κοσι είκοσι πέντε χρόνια, την περίοδο της Κατοχής. Και τη ρώτησε μόνο: «Πώς περνάς;». Ο πατέρας της είχε αρκετά κτήματα και χρήματα, αλλά δεν της έδω- σε ποτέ τίποτα. Αλλά αυτή στα παιδιά της έδωσε τα πάντα. Από τον πατέρα μου δεν θυμάμαι σχεδόν τίποτα από εκείνη την εποχή. Ήταν ένας ξένος. Τον απω- θούσαμε κι εγώ και η αδελφή μου. Δεν έχω αναμνή- σεις. Θυμάμαι μονάχα ότι του ζήτησα δύο φορές –στην τετάρτη δημοτικού ήμουνα– να με βοηθήσει σε μια διαίρεση, θυμάμαι σε ένα τραπέζι, όπου ήπια για πρώτη φορά μπίρα. Δεν έχω άλλες εικόνες. Δεν μπο- ρούσε να δουλέψει ο πατέρας μου, επειδή είχε κη- ρυχθεί «εις αφάνειαν», και όταν πήγε να ψηφίσει το ’46, και αυτός και πολλοί άλλοι ναυτικοί είχαν δια-