Μάνη

Π Α Τ Ρ Ι Κ Λ Η Φ Ε Ρ Μ Ο Ρ 22 φως. Οι βραδινές ηλιαχτίδες έπεφταν λοξές μέσ’ από τις βουνί­ σιες σχισμές, γεμίζοντας με πράσινες και χρυσαφιές, απαλές σκιάσεις την κυματιστή κοίλη Λακεδαίμονα. Οι νωχελικοί μαίαν­ δροι του Ευρώτα είχαν συρρικνωθεί τώρα σε μια κλωστή, που το διάβα της σημαδευόταν από πικροδάφνες με τούφες δροσερά, πράσινα, μυτερά φύλλα, κι όμορφα λουλούδια σαν από ρόδινο και λευκό χαρτί, πάνω από μια ανάμνηση νερού, όλη κι όλη: μια ανάμνηση που το λαμπύρισμά της, τους ερχόμενους άνυδρους μήνες, θα ’κανε τα φωτεινά τους πέταλα να μη μαραζώσουν. Λεύκες, ιτιές, κερκίδες και πλατάνια τρεμούλιαζαν στις όχθες, και ελαιώνες πιτσίλιζαν ασημοπράσινοι τις ήπιες πλαγιές, με τον κορμό κάθε δέντρου να ρίχνει μια μακρύτερη σκιά τώρα. Σε πολλά μέρη το γερτό ηλιόφως έπεφτε στους δίσκους αλωνιών, που ο καθένας ήταν τόσο επίπεδος και τέλεια κυκλικός όσο η βάση ενός κυλινδρικού ναού κι έλαμπε σαν κέρμα τώρα. Ανη­ φορίσαμε μέχρι μια ζώνη όπου αϊτοί, σε ζευγάρια, έκαναν αρ­ χοντικοί και αδιάφοροι κύκλους κι ανεμοπορούσαν σ’ απόσταση ο ένας από τον άλλο, στην τελευταία πτήση της ημέρας. Γωνιώ­ δεις σκιές προχωρούσαν στην πεδιάδα από κάτω, σβήνοντας μία μία τις αναλαμπές από τ’ αλώνια. Τίποτα στη χάρη και τη μαγεία όλων ετούτων δεν θυμίζει την αφιλόμουση και αφιλομαθή Σπάρτη. Ο χρόνος έχει σβήσει κάθε ίχνος από τις μισητές συνήθειες τούτου του Πότσνταμ της Πε­ λοποννήσου, κι ένα μήνυμα από πολύ παλιά, καθαρό χάρη στην άφθαρτη αλήθεια των θρύλων, φτάνει στον θεατή καθώς κοιτά­ ζει χαμηλά · ένας υπαινιγμός τόσο θαυματουργικός και παρηγο­ ρητικός, όσο αν απίθωνε το χέρι της στο μέτωπό του η αργεία Ελένη. Θυμάται πως εδώ έστεκε το παλάτι του Μενέλαου, οι πύλες όπου ο Τηλέμαχος κι ο Πεισίστρατος σταμάτησαν το άρμα τους για να μάθουν νέα για τον Οδυσσέα, έμειναν ως φιλοξε