Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου

Annie Ernaux Kοίτα τα φώτα, αγάπη μου Μετάφραση: Ρίτα Κολαΐτη ΝΌΜΠΕΛ ΛΌΓΌΤΕΧΝΊΑΣ 2022

ΚΟΙΤΑ ΤΑ ΦΩΤΑ, ΑΓΑΠΗ ΜΟΥ

Πρώτη έκδοση Ιούνιος 2025 Τίτλος πρωτοτύπου Annie Ernaux, Regarde les lumières mon amour, 2014 Eπιμέλεια – Διόρθωση τυπογραφικών δοκιμίων Στέλα Ζουμπουλάκη Σελιδοποίηση Γιώτα Μπόμπου Σχεδιασμός εξωφύλλου Σαβίνα Χριστοπούλου © 2014, Éditions du Seuil © 2016, Éditions Gallimard (για τον επίλογο) © 2022, Eκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ (για την ελληνική γλώσσα) ISBN 978-618-03-4163-8 ΒOΗΘ. ΚΩΔ. ΜΗΧ/ΣΗΣ 84163 Κ.Ε.Π. 5776, Κ.Π. 21492 Το παρόν έργο πνευµατικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις του Ελληνικού Nόµου (N. 2121/1993 όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήµερα) και τις διεθνείς συµβάσεις περί πνευµατικής ιδιοκτησίας. Απαγορεύεται απολύτως η άνευ γραπτής άδειας του εκδότη κατά οποιοδήποτε µέσο ή τρόπο αντιγραφή, φωτοανατύπωση και εν γένει αναπαραγωγή, εκµίσθωση ή δανεισµός, µετάφραση, διασκευή, αναµετάδοση στο κοινό σε οποιαδήποτε µορφή (ηλεκτρονική, µηχανική ή άλλη) και η εν γένει εκµετάλλευση του συνόλου ή µέρους του έργου. Eκδόσεις ΜΕΤAΙΧΜΙO Ιπποκράτους 118, 114 72 Αθήνα, τηλ.: 211 3003500 metaixmio.gr • [email protected] Κεντρική διάθεση: Ασκληπιού 18, 106 80 Αθήνα, τηλ.: 210 3647433 Bιβλιοπωλεία ΜΕΤAΙΧΜΙO Aσκληπιού 18, 106 80 Aθήνα, τηλ.: 210 3647433 Πολυχώρος, Ιπποκράτους 118, 114 72 Αθήνα, τηλ.: 211 3003580, fax: 211 3003581 Λογοτεχνία

ANNIE ERNAUX ΚΟΊΤΑ ΤΑ ΦΏΤΑ, ΑΓΆΠΗ ΜΟΥ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ Ρίτα Κολαΐτη

Το μεγάλο σουπερμάρκετ πιο κάτω στον δρόμο είναι πάντα ανοιχτό: όλη τη μέρα, οι αυτόματες πόρτες του γλιστρούν ατάραχα πέρα δώθε, αφήνοντας ή εμποδίζοντας ποτάμια ανθρώπων να ξεχυθούν. Οι φωτισμένοι με λάμπες νέον χώροι είναι τόσο απρόσωποι και τόσο αιώνιοι που αποπνέουν ευεξία αλλά και αποξένωση. Στο εσωτερικό, ξεχνάς πως δεν είσαι, ή μπορεί και να είσαι, μόνος. Rachel CUSK Aftermath, 2013

9 Πριν από είκοσι χρόνια, βρέθηκα να κάνω ψώνια σε σουπερμάρκετ στο Κόσιτσε, στη Σλοβακία. Είχε μόλις ανοίξει και ήταν το πρώτο στην πόλη μετά την πτώση του κομμουνιστικού καθεστώτος. Δεν ξέρω αν τ’ όνομά του, Prior, σήμαινε ακριβώς αυτό το «πριν». Στην είσοδο, ένας υπάλληλος έδινε, με ύφος αυταρχικό, ένα καλάθι στους σαστισμένους ανθρώπους. Από μια ψηλή –τουλάχιστον τέσσερα μέτρα– εξέδρα στο μέσον του καταστήματος, μια γυναίκα επέβλεπε και την παραμικρή κίνηση των πελατών που περιφέρονταν στους διαδρόμους. Όλη τους η συμπεριφορά πρόδιδε μια έλλειψη εξοικείωσης με την αυτοεξυπηρέτηση. Σταματούσαν για ώρα πολλή μπροστά στα προϊόντα, χωρίς να τ’ αγγίζουν ή, διστάζοντας, επιφυλακτικοί, πισωπατούσαν, αναποφάσιστοι, με τη σχεδόν αδιόρατη αβεβαιότητα των σωμάτων που επιχειρούν σε άγνωστο έδαφος. Ζούσαν την πρώτη τους εμπειρία με το σουπερμάρκετ και τους κανόνες του, που η διεύθυνση του Prior παρουσίαζε δίχως καμιά λεπτότητα με τα υποχρεωτικά κα-

ANNIE ERNAUX 10 λάθια και μια γυναίκα φύλακα στο υπερυψωμένο παρατηρητήριό της. Αναστατώθηκα απ’ το θέαμα μιας συλλογικής εισόδου στον καταναλωτισμό, στην απαρχή της μάλιστα. Θυμήθηκα την πρώτη φορά που μπήκα σε σουπερμάρκετ. Ήταν το 1960 στα περίχωρα του Λονδίνου· το μαγαζί λεγόταν απλώς Supermarket. H μητέρα της οικογένειας στην οποία εργαζόμουν ως εσωτερική παιδαγωγός μ’ έστειλε εκεί, δίνοντάς μου μάλιστα κι ένα καρότσι αγορών –πράγμα που δεν μου άρεσε καθόλου– και μια λίστα για τα ψώνια που έπρεπε να κάνω. Δεν έχω ακριβή ανάμνηση των σκέψεων και των αισθημάτων μου. Ξέρω μόνο ότι ένιωθα μια κάποια ανησυχία που πήγαινα σ’ ένα μέρος ξένο για μένα, όσον αφορά τη λειτουργία του μα και τη γλώσσα του – τ’ αγγλικά μου δεν ήταν και τόσο καλά. Πολύ γρήγορα απόκτησα τη συνήθεια να περιφέρομαι κει μέσα παρέα με μια Γαλλίδα, που ήταν κι αυτή εσωτερική παιδαγωγός. Ήμασταν γοητευμένες, ενθουσιασμένες από την ποικιλία των γιαουρτιών –στην ανορεξική φάση μας– και την πληθώρα των ζαχαρωτών –στη βουλιμική φάση μας– τόσο που νιώθαμε ελεύθερες να καταβροχθίσουμε μες στο μαγαζί ένα ολόκληρο πακέτο Smarties χωρίς να περάσουμε απ’ το ταμείο. Επιλέγουμε τα δικά μας πράγματα, τους δικούς

ΚΟΙΤΑ ΤΑ ΦΩΤΑ, ΑΓΑΠΗ ΜΟΥ 11 μας χώρους μνήμης ή, μάλλον, το πνεύμα των καιρών αποφασίζει τελικά τι αξίζει να θυμόμαστε. Συγγραφείς, καλλιτέχνες, σκηνοθέτες του κινηματογράφου παίζουν ρόλο στη διαμόρφωση αυτής της μνήμης. Τα μεγάλα σουπερμάρκετ που, τα τελευταία σαράντα χρόνια στη Γαλλία, οι περισσότεροι άνθρωποι επισκέπτονται, κατά προσέγγιση, πενήντα φορές τον χρόνο, μόλις τώρα αρχίζουν να θεωρούνται χώροι αντάξιοι αναπαράστασης. Να όμως που κοιτάζοντας πίσω στον χρόνο συνειδητοποιώ ότι σε κάθε περίοδο της ζωής μου συγκρατώ εικόνες αχανών καταστημάτων, με σκηνές, συναντήσεις, ανθρώπους. Θυμάμαι: το Carrefour στη λεωφόρο ντε Ζενέβ στο Ανσί, όπου τον Μάη του 1968 γεμίσαμε ξέχειλα ένα μεγάλο καρότσι επειδή φοβόμασταν την παντελή έλλειψη τροφίμων το Intermarché του Λα Σαριτέ-σιρ-Λουάρ, έξω απ’ την πόλη, όπου στην ταμπέλα του διάβαζες «Οι Σωματοφύλακες του λιανεμπορίου», μια ανταμοιβή για τα παιδιά μετά την περιήγηση σε πύργους κι εκκλησίες το καλοκαίρι, όπως και οι επισκέψεις στο Leclerc του Ονί μετά το σχολείο. Είναι αυτό το ίδιο Leclerc όπου αργότερα θα συναντούσα παλιούς μαθητές που δεν τους αναγνώριζα αμέσως, κι όπου μου ήρθαν δάκρυα στη σκέψη πως

ANNIE ERNAUX 12 δεν θα αγόραζα ποτέ πια σοκολάτες για τη μητέρα μου που είχε πεθάνει πρόσφατα το Major στους πρόποδες του βράχου της Σανσέρ, το Continent στα υψώματα της Ρουέν κοντά στο πανεπιστήμιο, το Super-M στο Σερζί, αλυσίδες που η εξαφάνισή τους επιτείνει τη μελαγχολία του χρόνου το Mammouth στο Ογιάρτσουν, τη βάσκικη πόλη που τελικά δεν πήγαμε ποτέ, παρά την επιθυμία μας ν’ αγοράσουμε τσορίθο και τουρόν, λίγο πριν περάσουμε τα σύνορα –ήμασταν πάντα αργοπορημένοι– και που έγινε ένα οικογενειακό private joke, ένα σύμβολο της βραδυπορίας και του άπιαστου.

ISBN: 978-618-03-4163-8 ΒΟΗΘ. ΚΩΔ. MHX/ΣΗΣ 84163 Η καταγραφή των επισκέψεών μου στην υπεραγορά Auchan, επί μήνες την περίοδο 2012-2013, ήταν για μένα ένας τρόπος να αποτυπώσω στιγμές αυτής της συλλογικής, αδιάλειπτης, ελάχιστα αντιληπτής ιστορίας. Να κρατήσω, επιπλέον, μέσα μου σκέψεις, αισθήματα, συγκινήσεις που μόνο εδώ αναδύονται, σε αυτό τον χώρο όπου συγκεντρώνονται οι περισσότεροι από τους «διαφορετικούς ομοίους» μου, όπου το «ζούμε μαζί», αυτή η κενή επωδή, αποκτά μια σωματική, ορατή πραγματικότητα.

Made with FlippingBook

RkJQdWJsaXNoZXIy MTY1MTE=