ΚΚΕ ΚΑΙ ΕΞΟΥΣΙΑ

32 / ΚΚΕ ΚΑΙ ΕΞΟΥΣΙΑ (1940-1944) αναδείχτηκε στην κατοχική Ελλάδα, το KKE . Αυτό το ιστοριογραφικό κενό επιστήμονες από διαφορετικά πεδία προσπάθησαν να το καλύψουν. Δεν αναθεωρούσαν κάποιο διαμορφωμένο επιστημονικό παράδειγμα, αλλά κυρίως έθιγαν παγιωμένες αντιλήψεις για την εαμική αντίσταση στον χώ- ρο της δημόσιας ιστορίας. Πολλά κρίσιμα θέματα όμως δεν γίνονταν αντι- κείμενο μελέτης. Για παράδειγμα, έπρεπε να περάσουν εβδομήντα χρόνια για να οργανώσουν πανεπιστημιακά ιδρύματα επιστημονικά συνέδρια σχετικά με τα γεγονότα του Δεκέμβρη του 1944, τα οποία σε μεγάλο βαθμό καθόρισαν τις μεταπολεμικές εξελίξεις της χώρας. Επίσης, η Ελλάδα γνώ- ρισε μια τριπλή κατοχή που σε συνδυασμό με τη γεωγραφική πολυμορφία της χώρας ανάγκασε τους ερευνητές να λάβουν σοβαρά υπόψη τους τις τοπικές ιδιαιτερότητες. Υπήρξαν, πάντως, μελέτες για επιμέρους περιοχές της επικράτειας (π.χ. Σύρος) που αναμφίβολα διεύρυναν τους διανοητικούς μας ορίζοντες. 2 Από τις πρώτες μέρες μετά την Απελευθέρωση υπήρξαν δημοσιεύματα που έθιξαν θέματα που βρίσκονται ακόμη στο επίκεντρο των συζητήσεων των ιστορικών. Τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, η τύχη των ελλήνων εβραίων, η πολύμορφη δράση του εαμικού κινήματος. Θα σημειώσω ένα χαρακτη- ριστικό παράδειγμα. Η εφημερίδα Ανεξαρτησία (από τον χώρο του φιλελεύ- θερου Κέντρου), εκτός από την καθημερινή της αρθρογραφία, φιλοξενούσε ιστορικά αφηγήματα για όψεις της κατοχικής εμπειρίας. Τα στρατόπεδα του Χαϊδαρίου και οι δοκιμασίες των κρατουμένων, επωνύμων (π.χ. Στέλιος Σκλάβαινας) και ανωνύμων, καθώς και η εξόντωση της εβραϊκής κοινότη- τας της Θεσσαλονίκης ήταν θέματα για τα οποία αφιερώθηκαν διαδοχικά δημοσιεύματα. Αξιοσημείωτη ήταν η καταγραφή πτυχών της εαμικής αντί- στασης, όπως η θυσία των τριών επονιτών στο σπίτι του Υμηττού. 3 Το κλίμα αυτό άλλαξε ριζικά μετά τις συγκρούσεις του Δεκέμβρη του ’44. Η σφοδρότητα των συγκρούσεων δημιούργησε νέες διαιρέσεις και πλέον οι εμπειρίες της Κατοχής προσεγγίζονταν μέσα από το πρίσμα των εμφύλιων συγκρούσεων. Μάλιστα, η μεταστροφή του λόγου της συγκεκριμένης εφη- μερίδας είναι εντυπωσιακή. Κυριαρχεί πλέον ο πολεμικός τόνος και η βίαιη αντιπαράθεση με την άλλη πλευρά. Οι άνθρωποι που συμμετείχαν στην εαμική αντίσταση κατέστρεφαν μνημονικά κατάλοιπα που θα μπορούσαν να τους ενοχοποιήσουν. Αυτή η