Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Γ' Γυμνασίου

1 1 K E I M E N A N E O E Λ Λ Η Ν Ι Κ Η Σ Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α Σ Γ΄ Γυμνασίου 1 ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ 1 ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΝΑΝΟΥΡΙΣΜΑΤΑ Να μου το πάρεις, ύπνε μου – Κοιμήσου αστρί Τα δημοτικά τραγούδια Τα δημοτικά τραγούδια είναι αφηγηματικά κείμενα που συνδυάζουν ποίηση, μουσι- κή και χορό * . Η αφετηρία τους δεν μπορεί να εντοπιστεί με βεβαιότητα. Τα ακριτικά τραγούδια χρονολογούνται ήδη από τον 9ο και τον 10ο αιώνα, ενώ αρκετές κατηγο- ρίες δημοτικών τραγουδιών, όπως του γάμου, τα νανουρίσματα, τα μοιρολόγια, οι παραλογές κτλ., εμφανίζουν ομοιότητες με τα ομηρικά έπη και άλλες λαϊκές συνθέ- σεις της αρχαιότητας. Η δημοτική ποίηση αποτελεί συλλογική λαϊκή δημιουργία. Το δημοτικό τραγού- δι ξεκινά τη ζωή του μετά από πρωτοβουλία ενός, εκείνου που θα το πρωτοσυνθέσει, και στη συνέχεια το παραλαμβάνει ο λαός, ο οποίος, τραγουδώντας το, το αλλάζει και το προσαρμόζει στο δικό του περιβάλλον και στις δικές του ανάγκες. Γι’ αυτό και έχουμε διάφορες παραλλαγές κάθε δημοτικού τραγουδιού. Τα βασικά γνωρίσματα των δημοτικών τραγουδιών είναι: α) Έχουν μέτρο ιαμβικό και στίχο δεκαπεντασύλλαβο, που χωρίζεται σε δύο ημιστίχια. β) Συνήθως δεν έχουν ομοιοκαταληξία. γ) Κάθε μετρική ενότητα (στίχος, ημιστίχιο, δίστιχο) έχει συνήθως ολοκληρωμένο νόημα και αποφεύγεται ο διασκελισμός (αρχή της ισομετρίας). δ) Η γλώσσα τους είναι ιδιαίτερα ζωντανή και παραστατική, ο λόγος τους λιτός και πυκνός (στηρίζεται κυρίως σε ρήματα και ουσιαστικά). ε) Έχουν σταθερούς εκφραστικούς τρόπους (μοτίβα), όπως: • άστοχα ερωτήματα: Συχνά υποβάλλεται ένα ερώτημα, με το οποίο ζητείται ο λό- * Ο ιδιαίτερος κλάδος της επιστήμης που εξετάζει τα δημοτικά τραγούδια, όπως και όλα τα προϊόντα του λαϊκού προφορικού λόγου, είναι η Λαογραφία, επιστήμη που εισήγαγε στην Ελλάδα και καλλιέργησε ο Νικόλαος Πολίτης.