Καιρός του σιγάν - Στη σιωπή των μοναστηριών Βόρεια Γαλλία - Καππαδοκία

Τ Ο Α Β Α Ε I Ο Τ Ο Υ Σ Ε Ν Β Α Ν Τ Ρ I Λ Ν Τ Ε Φ Ο Ν Τ Α Ν E Λ 33 κουλοφόρος φιγούρα περνούσε σιωπηλή και ξάφνου, μ’ ένα χαμόγελο, θυμόμουν τους πατέρες Διονύσιο και Γαβριήλ, τους αδερφούς Θεοφύλακτο, Χρίστο και Πολύκαρπο, τους γενάτους, μακρυμάλληδες, καλημαυχοφόρους οικοδεσπότες και προστάτες μου στην Κρήτη κατά τη διάρκεια του πολέ- μου, που ’βαζαν τις ρακές, έσπαγαν καρύδια, έλεγαν τρα- γούδια του βουνού, έλυναν κι έδεναν πιστόλια, μου έκαναν ατελείωτες ερωτήσεις για τον Τσόρτσιλ και ροχάλιζαν κάτω από λιόδεντρα, ενώ οι αχτίδες του ήλιου έπεφταν κάθετα στο Λιβυκό Πέλαγος… Όμως εδώ, στις σκιές του βορρά στο αβαείο, δεν υπήρχε ποτέ χαμόγελο ή κατσούφιασμα. Καμία σεισμική δόνηση ευθυμίας ή θυμού ή φόβου δεν θα μπορούσε ποτέ, ένιωθα, να διαταράξει τη γαλήνια γεωγραφία αυτών των μο- ναχικών χαρακτηριστικών. Τα βλέφαρά τους ήταν πάντα χα- μηλωμένα και, όταν πού και πού υψώνονταν, καμία δόλια λάμψη δεν εμφανιζόταν, παρά μόνο μια επιμελώς καλλιερ­ γημένη ηρεμία, απόσυρση και πραότητα, και περιστασιακά μια έκφραση απόμακρης και κουρασμένης μελαγχολίας. Το πνιχτό φως μες στην εκκλησία κρεμούσε ανάμεσά μας ένα αραχνοΰφαντο τούλι, αναπαράγοντας ακριβώς την ατμόσφαι- ρα ενός ισπανικού ατελιέ στις αρχές του δέκατου έβδομου αιώνα, όπου –κερένια, αυστηρά, αναιμικά, με κουρά– ήταν σκυμμένα σε προσευχή τα μοντέλα του Θουρμπαράν και του Ελ Γκρέκο. Δεν είναι τυχαίο που αυτοί οι ζωγράφοι είχαν ακολουθήσει καταπόδας την αγία Τερέζα και τον άγιο Ιωάν- νη του Σταυρού, και απεικόνισαν τόσο πιστά τα εξωτερικά σημάδια της μοναστικής υπακοής, προσευχής, περισυλλο-