Η πτώση - 2011: Το έτος μηδέν της Κεντροαριστεράς

H ΠΤΩΣΗ 21 Η άποψη που έχει επικρατήσει είναι ότι το ΠΑΣΟΚ κα- τέρρευσε επειδή «έβαλε τη χώρα στα μνημόνια». Βρέθηκε έτσι σε αντιπαράθεση με τον ίδιο τον δικό του κόσμο, τους ψηφοφόρους από τα πιο αδύναμα κοινωνικά στρώματα, οι οποίοι σήκωσαν και το μεγαλύτερο βάρος της κρίσης. Αυτοί κυρίως μετανάστευσαν στον ΣΥΡΙΖΑ και αποδείχθηκαν περισσότερο ευάλωτοι στον λαϊκισμό. Για τα μέλη και τα στελέχη του ΠΑΣΟΚ αυτό αποτελεί ένα είδος ιστορικής αδικίας. Σύμφωνα με τη δική τους εκδοχή, το κόμμα τους θυσιάστηκε για να σώσει την Ελλάδα. Πλήρωσε τις αμαρτίες άλλων και ιδίως της κυβέρνησης Καραμανλή. Και οι δύο εκδοχές εμπεριέχουν στοιχεία αλή- θειας. Παραμένει ωστόσο ένα μεγάλο ερώτημα. Μνημόνια υπέγραψαν τόσο η Νέα Δημοκρατία όσο και ο ΣΥΡΙΖΑ. Και τα δύο κόμματα ακολούθησαν πολιτικές λιτότητας κάνοντας το καθένα τη δική του «κωλοτούμπα». Άλλος ένας πολιτικός όρος που κληροδοτήσαμε στη διεθνή βιβλιογραφία. Κατ’ αυτή την έννοια, μέσα στη δεκαετία της κρίσης η στάση του ΠΑΣΟΚ δικαιώθηκε. Κι όμως ήταν τελικά το κόμμα που βγήκε χαμένο. Αυτή η αντίφαση αποτέλεσε και την αφορμή του βιβλίου. Ήθελα να καταλάβω τους λόγους της κατάρρευσης. Ήταν αναπόφευκτη ή έγιναν λάθη τα οποία αν τα είχε αποφύγει η εξέλιξη μπορεί να ήταν διαφορετική; Προφανώς δεν υπάρχει εύκολη απάντηση. Μπορεί ωστό- σο κανείς να διακρίνει μια αλληλουχία παραγόντων οι οποίοι οδήγησαν στην κατάρρευση. Κάποιοι ήταν πέρα από τις δυνατότητες της Ελλάδας να τους αντιμετωπίσει. Διαμορ- φώνονταν από τις συνθήκες που επικρατούσαν στη διεθνή οικονομία και στην Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και από τις