Η Ελλάδα του Χαρίλαου Τρικούπη

Η ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΥ XΑΡΙΛΑΟΥ ΤΡΙΚΟΥΠΗ 27 στους ανθρώπους, ένα γερό μερίδιο. Καταγής, σωροί τα πορτο- κάλια που φέρνουν τα καΐκια από τη Συρία και την Κρήτη, και που βάζουν στη θέση τους, όταν φεύγουν, στοίβες από κεραμικά της σειράς, για τους κατοίκους των χρυσαφένιων νησιών που έχουν χρώματα και αρώματα αλλά όχι άργιλο. 6 Αυτή είναι και η μόνη γραφική γωνιά του Πειραιά: είναι ό,τι έχει απομείνει από το θλιβερό και έρημο λιμάνι που έχουν περιγράψει ο Σατωβριάν- δος 7 και ο Λαμαρτίνος. 8 Σε λίγο θα εξαφανιστεί κι αυτή, αφού θα τη στριμώξουν και θα την κατακλύσουν τα άσχημα κτίσματα της νέας πόλης, της ευημερούσας και πλούσιας αλλά οικτρά αμερι- κανικής. Οι ναύτες όλων των χωρών θα βρουν το αιώνιο καφέ- σαντάν που είναι παντού το ίδιο, στη Νέα Υόρκη, στη Μασσαλία, στη Σμύρνη, στα κινέζικα λιμάνια που αποτελούν παραχωρήσεις σε ευρωπαϊκές χώρες. Μόνο η πλατεία Συντάγματος προσπαθεί να διατηρήσει λίγο τοπικό χρώμα: έχουν φυτέψει, πάνω σε κο- λόνα, στενή και μακριά σαν γηραιά Αγγλίδα, έναν Περικλή τελείως 6 Έμαθα, έκτοτε, ότι η εισαγωγή ετερόχθονων πορτοκαλιών υπόκεινται σε πολύ υψηλούς δασμούς. Δεν γνωρίζουμε ακόμη αν το μέτρο αυτό ήταν επ’ ωφελεία των εθνικών πορτοκαλιών. (Σ.τ.Σ.) 7 Ο Σατωβριάνδος σημειώνει για τον Πειραιά του 1806: «Αλλά το νερό είναι βαθύ, ο πυθμένας είναι καλός, και ο Πειραιάς στα χέρια ενός πολιτισμένου έθνους θα μπορούσε να γίνει ένα σημαντικό λιμάνι. Κα- τά τα λοιπά, το μόνο μαγαζί που βλέπουμε εκεί σήμερα είναι γαλλικής προέλευσης· έχει, πιστεύω, χτιστεί από τον κύριο Γκασπαρί, πρώην πρόξενο της Γαλλίας στην Αθήνα», Οδοιπορικό του 1806 , ό.π. , σ. 168. 8 Ο γνωστός Γάλλος ποιητής Λαμαρτίνος (1790-1869) θα πραγματο- ποιήσει κι αυτός ένα μεγάλο ταξίδι στην Ανατολή. Ωστόσο η παραμο- νή του στην Ελλάδα το 1832 θα είναι σύντομη και θα του προκαλέσει απογοήτευση: «Σήμερα το θέαμα είναι ζοφερό, θλιβερό, μαύρο, ξερό, απελπιστικό· ένα βάρος στην καρδιά», Τρεις Γάλλοι Ρομαντικοί στην Ελλάδα , μτφρ. ΒάσωΜέντζου, πρόλογος Παναγιώτης Μουλλάς, Ολκός, Αθήνα 1990, σ. 57.