Η εικόνα και το βλέμμα

11 Η Ε Ι Κ Ο Ν Α Κ Α Ι Τ Ο Β Λ Ε Μ Μ Α ποιος το μικρό εκείνο κομμάτι της διαδικασίας που αφορά τον αμφι- βληστροειδή χιτώνα του ματιού.) Βλέπουμε μόνο εκείνο που κοιτά- ζουμε. Το κοιτάζειν αποτελεί μια πράξη επιλογής. Ως αποτέλεσμα αυτής της πράξης, εκείνο που βλέπουμε μπαίνει στο οπτικό μας πεδίο – μολονότι όχι αναγκαστικά σε απόσταση που φτάνει το χέρι μας. Το να αγγίξει κάποιος κάτι σημαίνει να τοποθετήσει τον εαυτό του σε σχέση με αυτό. (Κλείστε τα μάτια, κινηθείτε μέσα στο δωμάτιο και προσέξτε πώς η δυνατότητα της αφής μοιάζει με μια στατική, περιο- ρισμένη μορφή όρασης.) Ποτέ δεν κοιτάμε μόνο ένα πράγμα · κοιτά- με πάντα τη σχέση ανάμεσα στα πράγματα και στον εαυτό μας. Η όρασή μας είναι διαρκώς ενεργή, διαρκώς κινούμενη, διατηρώντας συνεχώς τα πράγματα σε έναν κύκλο γύρω από αυτήν, συνιστώντας εκείνο που είναι παρόν για εμάς όπως είμαστε. Λίγο αφότου είμαστε ικανοί να δούμε, συνειδητοποιούμε πως μπο- ρούν επίσης να μας δουν. Το μάτι του άλλου συνδυάζεται με το δικό μας μάτι για να καταστήσει απολύτως σαφές το γεγονός ότι αποτε- λούμε κομμάτι του ορατού κόσμου. Εάν δεχτούμε ότι μπορούμε να δούμε τον λόφο εκεί πέρα, αντι- λαμβανόμαστε επίσης πως από εκείνον τον λόφο μπορούμε να γίνου- με ορατοί. Ο αμοιβαίος χαρακτήρας της όρασης είναι πιο θεμελιώδης από εκείνον του εκφερόμενου διαλόγου. Και συχνά ο διάλογος απο- τελεί μια προσπάθεια λεκτικής απόδοσης αυτού του πράγματος – μια προσπάθεια ερμηνείας του τρόπου με τον οποίο, είτε μεταφορικά είτε κυριολεκτικά, «βλέπεις εσύ τα πράγματα» και μια προσπάθεια ανα- κάλυψης του πώς «τα βλέπει ο άλλος». Με την έννοια που χρησιμοποιούμε τη λέξη σε αυτό το βιβλίο, όλες οι εικόνες είναι ανθρώπινα δημιουργήματα. Μια εικόνα αποτελεί μια θέαση που έχει ανακατασκευαστεί και αναπαραχθεί. Συνιστά ένα επιφαινόμενο, ή μια ομάδα από επιφαινό-