Η εικόνα και το βλέμμα

20 J O H N B E R G E R πλατύγυρο καπέλο, που μετά βίας καλύπτει τα μακριά ίσια μαλ- λιά του, και του οποίου το βλέμμα δεν εστιάζεται, απεικονίζεται μεθυσμένος. Αυτό, υποστηρίζει, αποτελεί συκοφαντία. Ισχυρίζεται πως ήταν μόδα εκείνη την εποχή να φοριούνται τα καπέλα στραβά. Επικαλείται απόψεις γιατρών για να αποδείξει πως η έκφραση του επιτρόπου θα μπορούσε κάλλιστα να είναι αποτέλεσμα κάποιας παράλυσης του προσώπου. Επιμένει πως ο πίνακας δεν θα γινόταν αποδεκτός από τους επιτρόπους εάν ένας από αυτούς απεικονιζόταν μεθυσμένος. Θα μπορούσε κανείς να συνεχίσει τη συζήτηση σχετικά με όλα αυτά επί σελίδες. (Οι άντρες στην Ολλανδία του 17ου αιώνα φορούσαν το καπέλο τους στραβά προκειμένου να φαίνονται περιπετειώδεις τύποι και λάτρεις των ηδονών. Το πολύ ποτό ήταν μια αποδεκτή πρακτική. Κτλ., κτλ.) Μια τέτοια συζήτηση όμως θα μας απομάκρυνε ακόμα πε- ρισσότερο από τη μόνη αντιπαράθεση που έχει σημασία και την οποία ο συγγραφέας είναι αποφασισμένος να αποσιωπήσει. Σε αυτή την αντιπαράθεση οι άντρες και οι γυναίκες επίτροποι στέκονται απέναντι στον Hals, έναν πάμπτωχο ηλικιωμένο ζωγράφο που έχει χάσει τη φήμη του και ζει από τις δημόσιες φιλανθρωπίες· εκείνος τους εξετάζει μέσα από τα μάτια ενός απόρου που πρέπει ωστόσο να είναι αντικειμενικός, π.χ. πρέπει να ξεπεράσει την οπτική τουως απόρου. Εκεί έγκειται το δράμα αυτών των πινάκων. Το δράμα μιας «αξέχαστης αντίθεσης». Η συσκότιση έχει πολύ μικρή σχέση με το λεξιλόγιο που χρησιμο- ποιείται. Η συσκότιση έγκειται στη διαδικασία της αποφυγής ερμηνεί- ας εκείνου που θα μπορούσε διαφορετικά να είναι εμφανές. Ο Hals ήταν ο πρώτος καλλιτέχνης πορτρέτων ο οποίος ζωγράφισε τους νέους χαρακτήρες και τις νέες εκφράσεις που δημιουργήθηκαν από