Η εικόνα και το βλέμμα

14 J O H N B E R G E R Ωστόσο, όταν μια εικόνα παρουσιάζεται ως έργο τέχνης, ο τρόπος με τον οποίο την κοιτούν οι άνθρωποι επηρεάζεται από μια ολόκληρη σειρά επίκτητων παραδοχών σχετικά με την τέχνη. Οι παραδοχές αυ- τές αφορούν: την ομορφιά την αλήθεια τη διάνοια τον πολιτισμό τη μορφή τo status το γούστο κτλ. Πολλές από αυτές τις παραδοχές δεν συνάδουν πλέον με τον κό- σμο όπως είναι σήμερα. (Η έννοια του «κόσμου όπως είναι» δεν συ- νιστά ένα απλό αντικειμενικό γεγονός, περιλαμβάνει και τη συνειδη- τοποίηση). Σε σχέση με την αλήθεια του παρόντος, αυτές οι παραδοχές συσκοτίζουν το παρελθόν. Το συσκοτίζουν περισσότερο από όσο το αποσαφηνίζουν. Το παρελθόν δεν είναι ποτέ εκεί περιμένοντας να ανακαλυφθεί, να αναγνωριστεί γι’ αυτό ακριβώς που είναι. Η ιστορία συνίσταται πάντα στη σχέση μεταξύ ενός παρόντος και του παρελθό- ντος του. Επομένως ο φόβος του παρόντος οδηγεί στη συσκότιση του παρελθόντος. Το παρελθόν δεν υφίσταται για να ζούμε σε αυτό · απο- τελεί μια δεξαμενή συμπερασμάτων από την οποία αντλούμε προκει- μένου να δράσουμε. Η πολιτισμική συσκότιση του παρελθόντος εμπε- ριέχει μια διπλή απώλεια. Τα έργα τέχνης καθίστανται αδικαιολόγητα απόμακρα. Και το παρελθόν μάς προσφέρει λιγότερα συμπεράσματα για να επαληθευτούν στην πράξη. Όταν «βλέπουμε» ένα τοπίο, τοποθετούμαστε μέσα σε αυτό. Εάν