Γυναίκες μαθηματικοί στο περιθώριο της ιστορίας

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΑΣΑΠΗΣ 28 τρίτου βιβλίου της Συναγωγής του Πάππου έχουν θεωρηθεί προ- βληματικές από τους κριτικούς και τους επιμελητές του κειμένου, αλλά και από τους μεταφραστές του. Η ουσία είναι ότι η Πανδρο- σίων έγινε «ο Πανδροσίον», άνδρας μαθηματικός μέχρι πρόσφα- τα, αλλά νεότεροι μελετητές αποκατέστησαν το όνομα και το φύλο της Πανδροσίωνος. Άλλωστε, η ρίζα του ονόματος «Παν- δροσίων» είναι «Πάνδροσος», η οποία στην ελληνική μυθολογία ήταν μία από τις τρεις κόρες του Κέκροπα και της Αγλαύρου, η δε κατάληξη «-ίων» είναι υποκοριστική – όπως θα λέγαμε, «Παν- δροσ-ίτσα». Το φύλο των ονομάτων στην αρχαία ελληνική γλώσ- σα συχνά είναι απροσδιόριστο και προκύπτει από το επίθετο που τα συνοδεύει. Στο τρίτο βιβλίο της Συναγωγής του, ο Πάππος εκθέτει με λε- πτομέρειες μια γεωμετρική κατασκευή για την κατά προσέγγιση εύρεση των κυβικών ριζών ενός αριθμού. Τη γεωμετρική αυτή κατασκευή, την οποία είχε αναπτύξει η Πανδροσίων, παρουσία­ σε στον ίδιο ένας μαθητής της, που είχε τη φήμη καλού γεωμέτρη. Ο Πάππος απέρριψε τη μέθοδο με περιφρονητικά και μερολη- πτικά σχόλια για την πληρότητά της, χαρακτηρίζοντας τον μαθη- τή της Πανδροσίωνος αδαή. Η μέθοδος της Πανδροσίωνος είναι μια επαναληπτική διαδικασία, η οποία με βελτιωτικές προσεγ- γίσεις συγκλίνει στον ακριβή προσδιορισμό των κυβικών ριζών ενός αριθμού. Η κριτική του Πάππου, η οποία, προσπερνώντας τον μαθητή, απευθύνεται στην «ευγενεστάτη Πανδροσίωνα», εί- ναι ταυτόχρονα δασκαλίστικη και επιθετική. Ξεκινά με μια δόση σαρκασμού, ορίζοντας τη διαφορά των μαθηματικών όρων «πρό- βλημα» και «θεώρημα» και τις συνέπειες της σύγχυσής τους, παρά το γεγονός ότι, όπως λέει, άλλοι παλαιοί μαθηματικοί ονό- μαζαν όλα τα ζητούμενα της γεωμετρίας «προβλήματα» και άλλοι