Γυναίκες μαθηματικοί στο περιθώριο της ιστορίας

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΑΣΑΠΗΣ 24 Δύο γενιές πριν από την Υπατία, όμως, έζησε στην Αλεξάν- δρεια μια άλλη μαθηματικός, για την οποία έχουμε αποσπασμα- τικές αλλά σαφείς ιστορικές πληροφορίες, η Πανδροσίων. Ήταν σύγχρονη και μάλλον ανταγωνίστρια του σπουδαίου μαθηματι- κού και μηχανικού Πάππου του Αλεξανδρινού, για την οποία εκείνος έγραψε ελάχιστα –και μάλλον κακεντρεχή– σχόλια. Ο Πάππος, μεταγενέστερος κατά περίπου έξι αιώνες του Ευκλείδη, συγκέντρωσε συστηματικά, διατύπωσε συνοπτικά, συμπλήρωσε και σχολίασε εκτεταμένα στο έργο του Συναγωγή τα σπουδαιότε- ρα μαθηματικά ευρήματα της αριθμητικής και της γεωμετρίας του αρχαίου ελληνικού κόσμου. Το μεγαλύτερο μέρος του έργου αυ- τού, διαιρεμένο σε οκτώ βιβλία, έχει διασωθεί σε ένα χειρόγρα- φο του 16ου αιώνα, που βρίσκεται στη Βιβλιοθήκη του Βατικα- νού, και μόνο το πρώτο βιβλίο, μέρος του δεύτερου και ίσως του όγδοου έχουν τελείως χαθεί. Η Συναγωγή του Πάππου έγινε γνωστή στους Ευρωπαίους μαθηματικούς το 1588, όταν δημοσιεύτηκαν στην Ιταλία η λα- τινική μετάφραση και ο σχολιασμός του έργου από τον Φεντε- ρίκο Κομαντίνο, μαθηματικό και μεταφραστή πολλών αρχαιο- ελληνικών μαθηματικών έργων. Έκτοτε, και για περισσότερο από έναν αιώνα, το έργο του Πάππου μελετήθηκε, σχολιάστηκε και υποκίνησε γεωμετρικές έρευνες, ενώ η επιρροή του είναι εμφανής στον Ρενέ Ντεκάρτ (1596-1650), στον Πιερ Φερμά (1601-1665), στον Ισαάκ Νεύτωνα (1643-1727) και σε πολλούς άλλους σπουδαίους μαθηματικούς του 17ου αιώνα. Εκατό χρό- νια αργότερα, ο Τζον Γουάλις, Άγγλος κληρικός και μαθηματικός, ο οποίος συνέβαλε στην ανάπτυξη του απειροστικού λογισμού, δημοσίευσε το ελληνικό κείμενο της Συναγωγής με λατινική με- τάφραση, και το 1875 ο Φρίντριχ Χουλς, Γερμανός κλασικός