Γραπτός λόγος: Γλώσσα & Λογοτεχνία για το Λύκειο και τις Πανελλαδικές

ΓΛΩΣΣΑ • ΚΕΙΜΕΝΙΚΑ ΕΙΔΗ • ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΚΑ ΕΙΔΗ 1 ο ΜΕΡΟΣ ΓΡΑΠΤΟΣ ΛΟΓΟΣ: ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΛΥΚΕΙΟ ΚΑΙ ΤΙΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ || | 41 | β. Δομικό στοιχείο Η ερώτηση επιτελεί και λειτουργία καθαρά οργανωτική στην οικοδόμηση ενός κειμένου. Συγκεκριμένα, χρησιμοποιείται: – Στην αρχή μιας ενότητας λόγου, μικρής ή μεγάλης (ακόμα και ενός ολόκληρου δοκι­ μίου) ως εισαγωγή και μόνο. Π.χ.: • Γιατί έπαψε ο σημερινός άνθρωπος (ο στοχαστικός φυσικά και ευαίσθητος) να πι- στεύει στον πολιτισμό του; Η απάντηση στο ερώτημα είναι νομίζω η εξής […] = απλώς εισαγωγή. – Στο εσωτερικό μιας ενότητας ως μετάβαση σε κάτι μερικότερο (υποενότητα). • Κάτω προς το γιαλό τα χαλάσματα όλα στρωμένα χάμω, εκτός από λιγοστές όρθιες κολόνες […]. Πόσα διασπασμένα μέλη πρέπει να συμμαζέψει ο άνθρωπος στο νου του, για να σχηματίσει κάποια γνώση της αρχαιότητας. Ακόμη και τ’άλλα δημιουργή­ ματα που φαίνουνται, επιφανειακά, να έχουν διασωθεί πιο ακέραια, παρουσιάζουν ανάλογες δυσκολίες. Για σκέψου τον Ηνίοχο των Δελφών ή μιαν αρχαία τραγωδία. Έπειτα οι άμεσες, οι νωπές συναισθήσεις μας, από τι είναι φτιαγμένες; Από τη ζωή μας όπως τη ζούμε· δεν μπορούμε ν’ αποκλείσουμε, ό,τι και να κάνουμε, τη συμμετοχή αυτής της παρουσίας· αυτού του ήλιου που λάμπει τούτη τη στιγμή, ή της φωνής του κόκορα που με ξύπνησε την αυγή σήμερα. Με τούτα τα καθημερινά πράγματα αλλοιώνουνται εκείνα τα παλαιά, και μονάχα έτσι, θα ’λεγε κανείς, μπορούν να είναι παρόντα. | Γ. Σεφέρης, Δοκιμές 2 , σ. 232-3 Στο εσωτερικό της παραγράφου η ερώτηση ανοίγει μια νέα διάσταση του θέματος (= δυσχέρειες στην κατανόηση του παρελθόντος): το παρόν και ο κόσμος του. – Στο τέλος μιας ενότητας (παραγράφου) ως εφαλτήριο-μετάβαση σε κάτι νέο. • Τώρα που ο Θείος Βάνιας […] έφυγε από τους κεντρικούς κινηματογράφους […] θα επι­ χειρήσω να πω κάτι […]. Γράφω το σημερινό σημείωμα όχι για να προσθέσω κάτι σε όσα έχουν ειπωθεί, αλλά για να πληροφορηθούν μερικοί θεατές, αν το θέλουν, τις αντιδρά­ σεις ενός ανθρώπου του θεάτρου απέναντι σε κάποιες γενικώτερες καταστάσεις της ψυχικής μας ζωής. Αλήθεια, πόσοι άραγε να ξέρουν ότι η τέχνη του Δράματος έχει στόχο την ψυχή κι όχι την αναψυχή; Και να, πρώτο σημείο, καίριο, αυτό – εδώ ίσα-ίσα. Κανένας όσο ο Τσέχωφ δεν είναι κατάλληλος να το θέσει. Το Θέατρό του λειτούργησε σ’ εμάς – εδώ πάντοτε ως καταλύ­ της. Παλαιότερα, το έλεγαν «πληκτικό», απερίφραστα. […] Ηπρόληψη τούτη έχει ξεπε­ ραστεί ως ένα σημείο, χωρίς να γίνεται πάντοτε νοητό γιατί δεν είναι πληκτικός ο θεατρικόςΤσέχωφ, ή τι χρειάζεται για να μην είναι πληκτικός. Αφήνω το θέμα μετέω­ ρο · αλλού σήμερα αποβλέπω. Από πόνο ωστόσο για την εσωτερική μας πραγματι