Γραπτός λόγος: Γλώσσα & Λογοτεχνία για το Λύκειο και τις Πανελλαδικές

1 ο ΓΛΩΣΣΑ • ΚΕΙΜΕΝΙΚΑ ΕΙΔΗ • ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΚΑ ΕΙΔΗ ΜΕΡΟΣ | 40 | || ΓΡΑΠΤΟΣ ΛΟΓΟΣ: ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΛΥΚΕΙΟ ΚΑΙ ΤΙΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ 5. Η χρήση της ερώτησης στον λόγο Διευκρίνιση Οι λέξεις ερώτηση και ερώτημα είναι συνώνυμες. Δηλώνουν καταρχήν πρόταση που φα- νερώνει άγνοια και επιζητεί απάντηση. Στην πρακτική χρήση όμως παρατηρούνται και δια- φορές, π.χ. ερώτηση είναι ένα επίσημο έγγραφο βουλευτή προς υπουργό με στόχο πλη- ροφοριακό ή διευκρινιστικό. Η επερώτηση είναι επίσης επίσημο έγγραφο βουλευτή προς υπουργό με το οποίο ζητείται να αιτιολογήσει (ο αποδέκτης) ορισμένη πράξη ή παράλειψή του. Ενέχει δηλαδή στοιχεία αμφισβήτησης ή επίκρισης. Η λέξη ερώτημα δηλώνει ειδικότε- ρα θέμα (ζήτημα-πρόβλημα) που τίθεται σε εξετάσεις προς απάντηση. Επίσης, αποδίδει πρόταση που υποβάλλει μια αρχή προς άλλη και ζητάει σχετική απάντηση, π.χ. το μέλος του κόμματος παραπέμφθηκε στο Συμβούλιο Δεοντολογίας με το ερώτημα της διαγραφής. Η λέξη ερωτηματικό δηλώνει σημείο στίξης και μεταφορικά κάτι άγνωστο ή αμφίβολο. Λειτουργία – Χρήση Η πρόταση-ερώτηση επιτελεί πολλές λειτουργίες στον γραπτό λόγο. Για σαφέστερη προ- σέγγιση τις διακρίνουμε σε τέσσερις κατηγορίες: ως τέχνασμα, δομικό στοιχείο, κατάστα- ση-διάθεση και επικοινωνιακό μέσο. α. Τέχνασμα ρητορικό Η ερώτηση χρησιμοποιείται ως ρητορικό τέχνασμα, ως τρόπος ή σχήμα λόγου για να καταστεί ο λόγος εντονότερος. Σε αυτή την περίπτωση ισοδυναμεί με παράκληση, προ- τροπή έντονη (αντί προτρεπτικής υποτακτικής), με απόφανση καταφατική ή αρνητική έντονη. Ουσιαστικά πρόκειται για συγκαλυμμένο τρόπο απόδοσης μιας διάθεσης ή άπο- ψης, προκειμένου να δημιουργηθεί εντυπωσιασμός ή να αποφευχθεί αρνητική αντίδρα- ση. Αυτός ο τρόπος δεν είναι κάτι ασύνηθες, γι’ αυτό και αναγνωρίζεται εύκολα. Π.χ.: • Μαθαίνουμε την τέχνη μας σε πολλά και διάφορα εργαστήρια, είτε μέσα είτε έξω από την Ελλάδα. Πώς να γίνει αλλιώς; = Δεν μπορεί να γίνει αλλιώς. • Τι δε θα έδινα, για να τον ξαναφέρω στη ζωή; = Θα έδινα τα πάντα. • «Σε ποιον θα άρεσε μια πόλη χωρίς νόμους;» = Σε κανέναν. • «Γιατί λοιπόν δεν καλέσαμε στη συντροφιά μας και τον Πρόδικο;» = Ας καλέσουμε και τον Πρόδικο. • «Θέλεις να πάρουμε μαζί στο κυνήγι και τον Νικία; – Ναι θέλω. Γιατί όχι;» = Ασφα- λώς, οπωσδήποτε.