Γραπτός λόγος: Γλώσσα & Λογοτεχνία για το Λύκειο και τις Πανελλαδικές

1 ο ΓΛΩΣΣΑ • ΚΕΙΜΕΝΙΚΑ ΕΙΔΗ • ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΚΑ ΕΙΔΗ ΜΕΡΟΣ | 38 | || ΓΡΑΠΤΟΣ ΛΟΓΟΣ: ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΛΥΚΕΙΟ ΚΑΙ ΤΙΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ε. Προς σαφή διάκριση και αποφυγή σύγχυσης, όπως συμβαίνει στον λόγο των δι- καστών προς κατηγόρους, κατηγορουμένους, μάρτυρες. Δεν εννοείται εδώ μόνο το τυπικό των ανθρώπινων δικαστηρίων αλλά και το «σκηνικό» των θείων. Π.χ.: • Παρουσιάζει και τον βασιλέα Όθωνα πεσμένο από τ’ άλογον · του λέγει ο αφέντης μας [= ο Θεός]: Παραβάτη του όρκου σου και της υπόσκεσής σου, ’νεργητή με την θέληση του πειρασμού, έγινες αίτιος μεγάλων δυστυχιών και αθώα αίματα πλήθος έχυσες και αδίκησες από κείνους οπού ’χα διορίσει και ταλαιπωριόνταν, και έγινες εσύ, στάθης επίγιορκος και αχάριστος σε όλα μου τ’ αγαθά. | Στρατηγού Μακρυγιάννη, Οράματα και Θάματα , ΜΙΕΤ, Αθήνα 1983, σ. 205 στ. Για να προσδώσει δραματικότητα (θέατρο). 3. Το τρίτο (γ’) ενικό πρόσωπο χρησιμοποιείται σε επιστημονικά κείμενα (μελέτες, πραγ- ματείες, διατριβές, άρθρα), σε αποδεικτικά δοκίμια, σε αναφορές στην ειδησεογραφία (ρεπορτάζ κ.ά.), σε ποικίλες καταγραφές. Εκφράζει αντικειμενικότητα, αποπροσωπο- ποίηση, γενίκευση, καθολικότητα. Π.χ.: • Ο ένας τρέχει στις δεξιώσεις, ο άλλος εξασφαλίζει γνωριμίες, ο τρίτος δικτυώνεται. • Ο σχεδόν μονοδιάστατος πολίτης της τηλεδημοκρατίας ζει στην ταραγμένη φλού­ δα της ζωής. Δεν τολμά να κοιτάξει στο βάθος […]. Βλέπει ότι δεν μπορεί να παρέμ­ βει αποτελεσματικά με την ψήφο του. Και βυθίζεται σ’ένα πνευματικό χάος. | Τασού- λα Καραϊσκάκη • Εγγύα, πάρα δ’άτα. | Χίλων = Δώσε εγγύηση και η συμφορά είναι δίπλα. • Πιστόν γη, άπιστον θάλασσα (ενν. εστί). | Πιττακός • Εύκολα τρίβεται ο άνθρωπος μες στους πολέμους · ο άνθρωπος είναι μαλακός, ένα δεμάτι χόρτο. | Γιώργος Σεφέρης, Τελευταίος σταθμός Σημ. Στο μυθιστόρημα, που αναπτύχθηκε ραγδαία τον 19ο αιώνα, η χρήση του τρίτου ενικού προσώπου γενικεύτηκε επικρατώντας τελικά. Αυτό οφείλεται, κατά τον Ρολάν Μπαρτ, στο ότι η λογοτεχνία «βρέθηκε χωρισμένη από την κοινωνία που την κατανα- λώνει». Μαζί με τον χρόνο Αόριστο παρουσιάζει «μια ιστορία συνεκτική και σίγου- ρη». Έτσι, κερδίζει με την τάξη πραγμάτων, αλλά χάνει με την πυκνότητα. 4. Το πρώτο (α΄) πληθυντικό πρόσωπο χρησιμοποιείται στον δοκιμιακό λόγο, σε άρθρο: α. Προς έκφραση υψηλού βαθμού μετριοφροσύνης (αντί του α΄ ενικού προσώπου) Π.χ.: • Δεν κρίνουμε σκόπιμο […] να κάνουμε λόγο για τις σχολές, τις θεωρίες και τα ρεύ- ματα της ανάλυσης του λόγου της εξουσίας. • Δίχως να το καταλάβουμε, έχουμε μπει κιόλας στο κεφάλαιο της ψυχολογίας του νέου και πρέπει να το συμπληρώσουμε. β. Για να προσδώσει βαρύτητα σε κάτι. Π.χ.: • Στο πρόσφατο θέμα της σόγιας, ακούσαμε την Green Peace […].