Γραπτός λόγος: Γλώσσα & Λογοτεχνία για το Λύκειο και τις Πανελλαδικές

ΓΛΩΣΣΑ • ΚΕΙΜΕΝΙΚΑ ΕΙΔΗ • ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΚΑ ΕΙΔΗ 1 ο ΜΕΡΟΣ ΓΡΑΠΤΟΣ ΛΟΓΟΣ: ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΛΥΚΕΙΟ ΚΑΙ ΤΙΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ || | 37 | ζ. Σε καταθέσεις μαρτυρικές, είτε σύγχρονες με γεγονότα είτε μεταγενέστερες (υπό- λοιπα του παρελθόντος, μετάνοια). Π.χ.: • Όταν επέστρεψα από τον Ελλήσποντον, συνάντησα τονΤίμαρχο […]. Από την εποχή εκείνη εγκατέστησα τον Τίμαρχο στο σπίτι μου, έχοντας μαζί του τις ίδιες σχέσεις που είχα άλλοτε με τον Λαοδόμοντα. | Αισχίνης, Κατά Τιμάρχου , 68 η. Προς έκφραση καθαρώς προσωπικών βιωμάτων, είτε αυτά αφορούν τμήμα της ζωής του προσώπου είτε ολόκληρο τον βίο του. Π.χ.: • Σαν έγεινα καμμιά δεκαριά χρονώ, με πιάνει μιαν ημέρα – Θεός σχωρέσ’ τονα – ο κύρης μου, με καθίζει στο σκαμνί, με κόφτει ταις μεγάλους μου πλεξούδαις, μού ’βγάζει τα φουστανέλια και: – Διες εδώ, με λέγει, Γεωργία, από σήμερα και να ’πάγη είσαι Γεώργης, είσαι αγόρι · από αύριο και να πάγη είσαι άνδρας, ο άνδρας της Χρου­ σής, που παίζετε κάθε ’μέρα ταις κούκλαις και τα πεντόβολα. | Γ. Βιζυηνός, Το μόνον της ζωής μου ταξίδιον 2. Το δεύτερο (β΄) ενικό πρόσωπο χρησιμοποιείται σε κείμενα δια(επι)τακτικού χαρακτή- ρα, σε παραινετικούς-παραμυθητικούς λόγους, σε επικήδειους, σε επιστολές προς οικεία πρόσωπα, σε διαλόγους θεατρικούς ή άλλους: α. Για να εκφράσει ρητή εντολή, οπωσδήποτε πραγματώσιμη από τον δέκτη, αλλά και παράκληση, π.χ. «Ου φονεύσεις», «Παναγία βόηθα». β. Προς έκφραση παρηγοριάς, συμβουλής, παραίνεσης αλλά και αράς (κατάρας). Π.χ.: • Τους μεν θεούς φοβού, τους δε γονείς τίμα, τους δε φίλους αισχύνου, τοις δε νόμοις πείθου. Τας ηδονάς θήρευε τας μετά δόξης. | Ισοκράτης, Προς Δημόνικον , 16 • Σώπασε, Κυρά Δέσποινα, και μην πολυδακρύζης (δημοτικό τραγούδι). • Άνθρωπε, αγάπα, τη φωτιά σταμάτα (άσμα). • Χρόνου φείδου (γνωμικό). • «Να μένης πάντα εις το σκοτάδι της θρησκείας μας που δεν εσεβάσθηκες». γ. Προς δήλωση φιλικότητας, οικειότητας, ζεστασιάς, αμεσότητας, αυθορμητισμού, άνεσης, ισότητας. Π.χ.: • Αντρέα, προχώρα, σε θέλει όλη η χώρα (σύνθημα προεκλογικό). • Σύντροφε Αντρέα, σου ξέφυγε το τιμόνι από τα χέρια (λόγια μέλους του κόμματος). δ. Για να δηλώσει συμμετοχικότητα αντικαθιστώντας το πρώτο (α΄) και το τρίτο (γ΄) πληθυντικό πρόσωπο. Π.χ.: • Ειρήνη είναι να εμπιστεύεσαι τον άλλο, να μην είσαι καχύποπτος, να μην υψώνεις τείχη με τους συνανθρώπους σου. • Τι σ’ωφελεί αν ζήσης και είσαι στη σκλαβιά; Στοχάσου πως σε ψένουν καθ’ώραν στη φωτιά. | Ρήγας Βελεστινλής, Θούριος