Γραπτός λόγος: Γλώσσα & Λογοτεχνία για το Λύκειο και τις Πανελλαδικές

1 ο ΓΛΩΣΣΑ • ΚΕΙΜΕΝΙΚΑ ΕΙΔΗ • ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΚΑ ΕΙΔΗ ΜΕΡΟΣ | 32 | || ΓΡΑΠΤΟΣ ΛΟΓΟΣ: ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΛΥΚΕΙΟ ΚΑΙ ΤΙΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ και αποτελεσματικότερο σημείο στίξης για ποικίλη ανάγνωση· δεν πολυδεσμεύει. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι γίνεται ευρύτατη χρήση τους στη λογοτεχνική γραφή και σχε- δόν ποτέ στην επιστημονική. Π.χ.: • Στο μέλλον οι άνθρωποι θα τρέφονται… με χαπάκια (σχόλιο – έκπληξη). • Οι κάτοικοι της Ελβετίας βιώνουν τα Χριστούγεννα κατανυκτικά και… καταναλω- τικά (σχόλιο – ειρωνεία). • Η Τουρκία απαιτεί διατήρηση στρατιωτικών τουρκικών δυνάμεων στην Κύπρο για τα επόμενα… 20 χρόνια (σχόλιο) (= ζήσε, μαύρε μου, να φας τριφύλλι). • Σκοτώνουν τα άλογα… πριν γεράσουν (σχόλιο – επίκριση). • Ο άνθρωπος αυτός είναι μεγάλος μ… (αποσιώπηση από σεβασμό στον αναγνώστη). • Είπε και τι δεν είπε: «Θα σε ντροπιάσω. Θα σε εξοντώσω. Θα…» (απλή αποσιώπη- ση προς αποφυγή λεκτικού φόρτου). • Το θέμα είναι όχι να γράψεις ένα ποίημα για τη βροχή, αλλά να… δημιουργήσεις τη βροχή (ερέθισμα προκλητικό για τον αναγνώστη, ευφυολόγημα). Εξίσου προ- κλητικό για τον αναγνώστη είναι το καβαφικό «Α, των γυμνών σωμάτων η ηδονή προπάντων…» (πρόκληση για συμπλήρωση) 16 . 10. Εισαγωγικά («») Τα εισαγωγικά θεωρούνται από ορισμένους 17 αποκλειστικά σχολιαστικό στοιχείο του γραπτού λόγου. Τα χρησιμοποιούμε: α. Στην αυτούσια (κατά λέξη) παράθεση των λεγομένων κάποιου (ευθύς λόγος). Π.χ.: • Συγκλονιστική η αρχική φράση: «Εις μίαν έρημον ακτήν εις τον όρμον του Αγίου Γεωργίου γράφεται η τελευταία σελίς του εθνικού δράματος…». β. Προς δήλωση ειρωνείας. Π.χ.: • Οι κάτοικοι των Εξαμιλίων δεν επέτρεψαν να φοιτήσουν τα τσιγγανόπουλα στο «σχολείο τους». • Το «αξιοκρατικό» μας σύστημα δεν αφήνει και πολλά περιθώρια επιλογής. • Το 1897 διεξήχθη ο «ατυχής» Ελληνοτουρκικός Πόλεμος. γ. Για να δηλώσουμε απόσταση από τον τρέχοντα (χύδην) λόγο, τον λόγο των αγράμμα- των, του περιθωρίου. Π.χ.: • Κουβαλήθηκα, λοιπόν, κι εγώ να δω πώς είναι αυτό το «καρτιέ» του έρωτα […]. Αφού δοθεί το «ελευθέρας» εισέρχεται στο γκέτο, με εξασκημένους «νταβατζήδες» […] με κοι­ λιές που δοξάζουν την έννοια του «πλισέ» […]. | Γιάννης Ξανθούλης, Κωνσταντινούπολη , Μεταίχμιο, Αθήνα 2008, σ. 47 16 Καλαϊτζάκης, ό.π. , σ. 114. 17 Μπαμπινιώτης Γ., Λ.Ν.Ε.Γ. , σ. 567.