Γραπτός λόγος: Γλώσσα & Λογοτεχνία για το Λύκειο και τις Πανελλαδικές

ΓΛΩΣΣΑ • ΚΕΙΜΕΝΙΚΑ ΕΙΔΗ • ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΚΑ ΕΙΔΗ 1 ο ΜΕΡΟΣ ΓΡΑΠΤΟΣ ΛΟΓΟΣ: ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΛΥΚΕΙΟ ΚΑΙ ΤΙΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ || | 27 | Οι επαναλαμβανόμενες την ίδια χρονική περίοδο κάθε έτος απεργίες είναι, νομίζω, αναποτελεσματικές για την επίτευξη διεκδικήσεων. – Στον σύνδεσμο και, όταν έχει αντιθετική ή επιδοτική σημασία και είναι μεταβατικός (ενώνει προτάσεις ομοειδείς αλλά διαφορετικές στο νόημα). Π.χ.: • Άλλα θέλουν οι άνθρωποι, κι αλλιώς έρχονται τα πράγματα (αντιθ.). • Κάνει τον προύχοντα, και δεν έχει βρακί να φορέσει (αντιθ.). • Θα πας, και θα χορέψεις (επίδοση) = όχι μόνο θα πας, αλλά επιπλέον θα χορέψεις. • Άσε τις διαμαρτυρίες, και θα πληρωθείς (μεταβατ.). Το ίδιο ισχύει για τους συνδέσμους (παρατακτικούς) που χρησιμοποιούνται για αντίθεση και επίδοση: αλλά, όμως, κι όμως, αλλά όμως, αλλά και, μόνο, παρά, μα και, μα ούτε, αλλά ούτε, αλλά να. Π.χ.: • Δε θέλει τίποτε άλλο, παρά να είναι υγιής. • Όχι μόνο ήρθε απρόσκλητος, αλλά και κοιμήθηκε στον καναπέ. • Δεν παίρνουν τίποτε στα σοβαρά, ούτε τον θάνατο (ακόμα και…). 13 – Στα επιρρήματα ευτυχώς και δυστυχώς κατά την περιγραφή-αφήγηση γεγονότος ή πράξης, όταν δηλώνουν συναίσθημα του περιγράφοντος ή αφηγούμενου. Π.χ.: • Οι ελληνικές κυβερνήσεις είναι ανίκανες, δυστυχώς, να εξασφαλίσουν την ελεύ- θερη διέλευση οχημάτων και ανθρώπων στους δημόσιους δρόμους, όταν πραγ- ματοποιούνται απεργιακές εκδηλώσεις. – Στα συνήθη: επίσης, άλλωστε, ακόμη, παράλληλα, πάντα, πάντως, ωστόσο, ίσως, τελικά, κοντολογίς, όντως, αντίθετα κτλ. φαίνεται ότι η υπαγωγή τους σε κανόνα δεν προσφέρεται · ο γράφων στίζει με κόμμα, όταν απομονώνει για να εξάρει, να αναδείξει. Όσα γράφτηκαν παραπάνω δεν καλύπτουν όλες τις περιπτώσεις χρήσης του κόμμα- τος. Άλλωστε αυτό θα ήταν αδύνατο. Το ύφος του συγγραφέα είναι εντελώς προσωπικό, όταν δεν ακολουθεί υποχρεωτικούς τυπικά κανόνες (καλούπι) ή την πεπατημένη. Έτσι, στίζει με κόμμα σε περιπτώσεις απρόσμενες για τους αναγνώστες, όταν θέλει να αναδείξει κάτι ιδιάζον γι’ αυτόν, αλλά ασήμαντο, ίσως, για τους άλλους. Ως αναγνώστες οφείλουμε να το σεβαστούμε και να το αποκωδικοποιήσουμε. Αλλά και ο γράφων οφείλει να μη μεταβάλλει τον αναγνώστη σε όχημα συνεχών στάσεων. Με τα λοιπά σημεία στίξης τα πράγματα είναι ομαλότερα. 2. Τελεία (.) Η τελεία αποτυπώνει στον λόγο ένα ολοκληρωμένο «νοηματικό σταμάτημα». Μας υπο- χρεώνει, κατά κάποιον τρόπο, να σταματήσουμε για ένα χρονικό διάστημα την περαιτέρω ανάγνωση και να εγκύψουμε στο ουσιαστικό περιεχόμενο της περιόδου που κλείνει. Έτσι, 13 Αχιλλέας Α. Τζάρτζανος, Νεοελληνική Σύνταξη (Της Κοινής Δημοτικής) , 2η έκδ., τ. Β΄, Εκδόσεις Αφών Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη 1991, σ. 221.